بررسی اثر تنش شوری و کود معدنی هربان بر صفات مورفولوژیکی زیتون تلخ (Melia azedarach L)

سابقه و هدف: تنش شوری از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و گسترش رستنی ها در سطح کره زمین است. در جهان مساحتی حدود ۸۰۰ میلیون هکتار، در ایران حدود ۴۴ میلیون هکتار و در استان گلستان بیش از ۷۵ هزار هکتار از اراضی آن تحت تاثیر شوری خاک بوده و دارای پوشش گیاهی فقیر، تنک و منحصرا از گونه های مقاوم به شوری است. استفاده از گونه های درختی مقاوم به تنش شوری و افزایش عملکرد آنها با افزودن مواد غذایی مورد نیاز از منابع مختلف به خاک می تواند در جهت استقرار پوشش گیاهی و استفاده بهینه از زمین های شور موثر واقع گردد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر بر روی نهال های یک ساله زیتون تلخ به صورت فاکتوریل دو عامله در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. تنش شوری با آب آبیاری هر پنج روز یک بار و در پنج سطح شامل ۰، ۵، ۱۰، ۱۵ و ds/m۲۰ و کوددهی در چهار سطح شامل ۰، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ گرم کود معدنی هربان برای هر نهال با پنج تکرار به مدت ۱۲۰ روز اعمال شد. به منظور تقلیل اثرات سوء جابجایی و ترمیم ریشه های آسیب دیده، کوددهی ۵۰ روز قبل از اعمال تنش شوری انجام شد. در طول دوره اعمال تنش شوری میزان شادابی و درصد زنده مانی هر پنج روز یک بار و در پایان دوره ۱۵ صفت رویشی اندازه گیری شد. تجزیه واریانس دادها با استفاده از نرم افزار SPSS و جهت مقایسات میانگین از آزمون دانکن استفاده شد. همچنین داده های رتبه ای نیز با آزمون کروسکال و الیس مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد تنش شوری باعث کاهش معنی دار درصد زنده مانی، شادابی، رشد طولی، سطح برگ، تعداد برگ، میانگین مساحت فردی برگ، سطح ویژه برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر ریشه و افزایش وزن مخصوص برگ در سطح احتمال ۵ درصد شد. اثر کوددهی موجب افزایش معنی دار رشد طولی و کاهش معنی دار وزن مخصوص برگ گردید. بیشترین میزان شادابی و درصد زنده مانی در شرایط بدون تنش شوری و اعمال سطوح کود مشاهده شد. کمترین میزان شادابی و زنده مانی نیز در تیمار تنش ds/m ۲۰ با ۱۰۰ گرم کود حاصل شد. افزایش معنی دار رشد طولی و کاهش معنی دار وزن مخصوص برگ تنها اثرات قابل توجه کوددهی بود. مقایسه میانگین ها نشان داد تفاوتی بین میزان صفات یاد شده در سطح شاهد و ds/m ۵ مشاهده نشد. بیشترین درصد زنده مانی در پایان دوره در سطوح ۱۰ و ds/m۱۵ به ترتیب برابر با ۱۰۰ و ۷۵ درصد بود. نتیجه گیری: بنابراین با توجه به نتایج حاصل، زیتون تلخ به راحتی شوری ds/m۵ را متحمل است و در صورت استفاده از کودهای مناسب با زمان تثبیت کوتاه و درصد جذب بالا، می توان برای کشت آن در مناطقی با شوری ds/m ۱۰-۱۵ با اهداف مختلف اقدام کرد.

کلیدواژه ها:

سدیم کلرید ، تنش های محیطی ، صفات رویشی ، عناصر غذایی