واکاوی گزاره مقاصه در فقه امامیه

مقاصه به معنای گرفتن مال از بدهکاری است که بدهی خود را انکار یا در پرداخت آن تعلل می کند. تقاص مالی حقی است که در شرایط خاص قابل اعمال است، چراکه تصرف در مال دیگران ممنوع و طبق قاعده ی لاضرر، آسیب به مال دیگران حرام است و طبق قانون موجب خسارت محکومبه جبران خسارت است. سوال اصلی پژوهش مفهوم شناسی، ارکان و حدود مقاصه از منظر فقه و حقوق می باشد. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته و نتایجی چند دست یافته است از جمله این نتایج می توان به این موارد اشاره نمود که؛ مقاصه متقوم به دو رکن است؛ یکی عدم پرداخت حق از طرف بدهکار که با این رکن برای طلبکار (با تحقق شرایطی) حق مقاصه ایجاد میگردد و دیگری اخذ به قصد تقاص است. مقاصه در حقوق، از ایقاعات است که عبارت است از اینکه بستانکار، بدون مراجعه به دادگاه (اگر خوف فتنه نباشد)، از اموال بدهکاری که دین خود را انکار می کند و یا از پرداخت آن امتناع می ورزد، به قدر طلب خود یک جانبه به قصد تملک بر دارد. تقاص شرایطی همچون علم مقاص به قطعی بودن حق و عدم پرداخت حق وجود دارد که حصول این شرایط برای شخصی غیر از طلبکار بعید، بلکه عادتا محال است؛ زیرا این شرایط، اموری وجدانی هستند

کلیدواژه ها:

مقاصه ، استیفای حق ، قصاص ، فقه امامیه ، حقوق ایران