مهدی درگاهی - استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، دانش آموخته سطح چهار حوزوی، پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی.
صدیقه مهدویان پور - دانشجوی دکتری رشته مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب

وجود امنیت راه سرزمین وحی و انجام مناسک حج یکی از مسائل مهم فقه اسلامی است. نظر به وجوب حج و اهمیت خالی نماندن کعبه معظمه از حجاج، حکم وجود یا تامین استطاعت طریقی به عنوان شرط وجوب حج برای مکلفان، از منظر فقه مذاهب اسلامی چندان روشن نیست؛ از این رو پرسش از ماهیت شرط استطاعت طریقی با رویکرد تعطیلی حج در صورت عدم تامین امنیت حجاج از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی، مسئله­ای است که نیازمند کاویدن تا مرحله پاسخی درخور است. تامین نبودن امنیت حجاج در سرزمین وحی و مسیر منتهی به آن برای امتثال مناسک حج، موجب نبود استطاعت طریقی مکلفان و در نتیجه واجب نشدن حج برای او خواهد بود. چنانچه این امر به تعطیلی حج برای عموم مسلمانان منجر شود، بر حاکم اسلامی است که مقدمات انجام مناسک حج را فراهم آورد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثغور ادله استطاعت طریقی و اثر آن بر تعطیلی حج و در سایه توصیف و تحلیل گزاره­های فقه مذاهب اسلامی با داده های کتابخانه ای و به شیوه تطبیقی انجام شده است که نتیجه آن، واجب نبودن حج در صورت تامین نبودن امنیت در سرزمین وحی و مسیر منتهی به آن است.

استطاعت طریقی, امنیت حجاج, تعطیلی حج, فقه مذاهب اسلامی, استطاعت