سنجه دریافت عقل کلامی و عقل فلسفی از صفات خبری از منظر سید مرتضی، قاضی عبدالجبار معتزلی و نصیرالدین طوسی

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: پژوهشنامه مذاهب اسلامی، دوره: 7، شماره: 14
  • کد COI اختصاصی: JR_MAZHB-7-14_004
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 358
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مصطفی سلطانی

استادیار گروه شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

محمد معینی فر

استادیار گروه مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

توحید و مباحث مربوط بدان، مانند اسما و صفات، از جمله مسائل بحث برانگیز میان مذاهب اسلامی است. صفات خبری که در لسان آیات و روایات به آن اشاره شده، میان فرق مختلف اسلامی جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده و باعث شده است بعضا مقوله مشبهه یا مجسمه، حربه ای برای بیرون راندن از میدان اسلام باشد. فارغ از مذاهب مختلف اسلامی که در صفات خبری اختلاف نظر دارند، برخی از مکتب ها نیز، مانند دو مکتب متکلمان و فلاسفه، علی رغم همسوبودن برخی از مبانی فکری و اعتقادی شان، دیدگاه های مختلفی مطرح کرده اند. در این میان، از شیعه یک متکلم (سید مرتضی) و یک فیلسوف (نصیرالدین طوسی) و از اهل سنت نیز یک متکلم (قاضی عبدالجبار معتزلی) انتخاب کرده ایم تا بهره وری شان از عقل فلسفی و عقل کلامی در بحث صفات خبری بررسی شود و اختلافات ایشان مقایسه ای برای مبحث مد نظر باشد. هرچند این اندیشمندان، صفات خبری را قبول داشته و قائل به تاویل آنها هستند، اما روش هر کدام در ورود، خروج، استدلال و چگونگی تاویل، متفاوت بوده و اختلافات بسیار ظریفی دارند که در نوشتار حاضر بررسی می شود. روش به کاررفته در این نوشتار توصیفی و تحلیلی است.

کلیدواژه ها

عقل کلامی, عقل فلسفی, سید مرتضی, قاضی عبدالجبار, نصیرالدین طوسی, صفات خبری

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.