فائزه عباسی - دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران
حسین محمدی - دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
سعید بازگیر - دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
مجید آزادی - پژوهشکده هواشناسی

متغیرهای اقلیمی از عوامل اصلی کنترل کننده ی زراعت دیم هستند و انطباق دوره ی رویشی و زایشی با شرایط اقلیمی مساعد نیز از طریق تاریخ کاشت فراهم می شود. ازاین رو، هدف اصلی این پژوهش ارائه ی تاریخ رخداد مراحل حساس به تنش آبی (گلدهی و شیری شدن) در راستای دستیابی به عملکرد بهینه در مناطق عمده ی کشت گندم دیم ایران است. با توجه به اینکه، شش استان نیمه غربی و شمال غربی کشور، بیشترین سطح زیر کشت و عملکرد را در تولید گندم دیم کشور دارند، در این راستا از آمار روزانه ی دما و بارش ۳۱ ایستگاه همدیدی درطی سال های زراعی ۷۸-۱۳۷۷ تا ۹۳-۱۳۹۲که توان پوشش مناسب منطقه مطالعاتی را داشتند، همچنین اطلاعات بافت خاک استفاده شد. ابتدا ضمن ارائه ی تعریفی نو از مقدار بارش موثر، تاریخ کاشت و جوانه زنی تعیین و سپس با در نظر گرفتن معیار درجه-روز رشد (۱۷۰۰-۱۴۰۰) تاریخ آغاز و پایان مرحله ی گلدهی و شیری شدن مشخص شد. محاسبات با نرم افزار SMADA در سه احتمال ۹۰، ۸۰ و ۷۰ درصد و با انتخاب بهترین توزیع آماری انجام شد. بر این اساس، بازه ی زمانی یک مهر تا پنج آبان برای جوانه زنی و دو بازه ی زمانی ۱۵ اسفند تا ۱۵ فروردین و۱۰ اردیبهشت تا ۱۰ خرداد برای دوره ی گلدهی و شیری شدن تعیین شدند.

بارش موثر, بافت خاک, تنش آبی, فصل رشد, عمق موثر ریشه