تلمیح، ویژگی سبکی و هنر شاعری خاقانی

تلمیح یکی از نمودهای هنجارگریزی معنایی است که در محور همنشینی و مجاورت بر اساس ترکیب شکل می گیرد؛ یعنی شاعر با قرار دادن دو یا چند واژه، در محور افقی)همنشینی( در یک مصراع یا یک بیت، تلمیح می سازد که یکی از گونه های بارز ایجاز و کوتاه سخنی هم به حساب میآید. شاعر به جای اینکه داستان یا حادثه ای را بازگو کند به دو یا سه واژه بسنده میکند و کل ماجرا را به ذهن خواننده می آورد. هر شاعر از به کار بردن تلمیح در شعر خود، اهدافی دارد؛مانند تاثیر بیشتر سخن بر خواننده، آشنا کردن مخاطب با عناصر تلمیحی و ... . اما در دیوان خاقانی کارکردی دیگرگونه دارد. فرض بر این است که خاقانی در دیوان خود عموما برای بزرگداشت ممدوح خود و رسیدن به مراد خویش از تلمیح بهره می گیرد. در این پژوهش ما در پی اثبات این فرضیه و آشکار نمودن کارکردهای بالغی و هنری تلمیح هستیم. پرسش اصلی این پژوهش این است که آیا کاربرد تلمیح در دیوان خاقانی به اندازه ای است که بتوان آنها را جزو ویژگی سبکی شاعر به حساب آورد؟ در مرحله بعدی این سوال مطرح میشود که خواست شاعر از به کار بردن عناصر تلمیحی چیست؟

کلیدواژه ها:

خاقانی ، تلمیح ، آشنایی زدایی ، هنجارشکنی ، اغراق.