بررسی و انتخاب شاخص های ارزیابی مدیریت پایدار آب در حوضه های آبریز

آب یکی از مهم­ترین محور­های توسعه و زیر­بنای رفاه اقتصادی و اجتماعی هر کشوری می­ باشد و ارزیابی مدیریت آب، بخشی ضروری از فرایند پیاده­ سازی و اجرای برنامه­ ها و پروژه ­ها محسوب می ­شود. شاخص­ های ارزیابی ابزاری قوی برای تصمیم­گیران و مدیران آب در سطح حوضه ­های آبریز، به منظور فهم نقاط ضعف و قوت تصمیمات بوده و هم­چنین سبب اتخاذ سیاست­ های مناسب برای بهبود مدیریت منابع می­ باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی و انتخاب شاخص­ هایی منطبق بر مولفه­ های پایداری (شامل اقتصادی،اجتماعی، محیط­زیستیو نهادی) در ارزیابی مدیریت آب در مقیاس حوضه آبریز می باشد. روش پژوهش بر مبنای توصیفی- پیمایشی و با ابزار مصاحبه و پرسش­نامه بوده است. پس از بررسی و استخراج شاخص­ های اولیه، شاخص­های پایداری نهایی از طریق پرسش­نامه­های دلفی جمع­آوری و با استفاده از روش دلفی فازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. الگوی ارایه شده متشکل از ۲۰۰ شاخص مدیریت آب بر مبنای تعریف چهار مولفه پایداری در مقیاس حوضه آبریز می­ باشد. نتایج نشان داد که از ۲۰۰ شاخص بررسی­شده، در مرحله نهایی، تنها ۶۶ شاخص با در نظر گرفتن مولفه­های پایداری انتخاب شدند. بر مبنای نتایج به­دست­آمده از طبقه­بندی مولفه­های پایداری، ۳۰ شاخص مطابق با حداقل سه مولفه پایداری (سه یا چهار­بعدی)، ۳۰ شاخص دو­بعدی (مطابق با دو مولفه) و شش شاخص یک­بعدی (تنها مطابق با یک مولفه) به­دست آمده­ اند. شاخص­ های به­دست­آمده می­ توانند به عنوان مبنایی در ارزیابی برنامه­ های مدیریت آب در حوضه­ های آبریز کشور مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه ها:

مولفه های اقتصادی- اجتماعی ، تصمیم گیری ، پایداری ، منابع آب