بهادر زارعی - استادیار، گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
کیومرث یزدان پناه - استادیار، گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
عباس نجار - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، پردیس البرز

پژوهش حاضر به موضوع ناتمام دولت- ملت سازی در کشورهای منطقه خلیج فارس و عواملی که در این منطقه اعم از داخلی و خارجی را دربر می گیرد مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. موضوعاتی که به آن پرداخته شده؛ بررسی شبه دولت های منطقه و تمام تلاش آنها برای عدم تکامل و تمایل به سمت تشکیل یک دولت ملی فراگیر، همچنین نقش دولت های فرامنطقه ای در این کشورها و عدم علاقه براساس شناختی که از این جوامع و حکومت های برآمده از آ« دارند، به تغییر حکومت های قبیله ای به دولت های ملی فراگیر است تا بتوانند سازوکار و کار ویژه ای اصلی دولت ملی در کشور خود از جمله ساخت ملت و قدرتی فراگیر اقدام کنند، بوده است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که چه عواملی در منطقه خلیج فارس باعث ناتوانی و عدم توفیق در شکل گیری فرآیند دولت- ملت شده است. یافته ها نشان می دهد عدم تمایل حکومت های قبیله ای به تشکیل دولت ملتی فراگیر، بی توجهی و بی علاقگی قدرت های فرامنطقه ای به روی کارآمدن دولتی کارآمد، حضور و فعال بودن اندیشه اسلامی و مولفه های موجود و مستقر در افکار و اذهان مسلماناندر برابر عوامل سازنده ناسیونالیسم که تماما عرفی و دولت های ملی در ساخت و تداوم آن نقش آفرین هستند، تضادها و چالش هایی را در عرصه ملی و بین المللی ایجاد کرده و شبه دولت های موجود در این منطقه تاکنون تنوانسته اند در تشکیل دولت ملی مدرن موفق شوند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و روش قیاسی در مقیاس کلان منطقه ای است.

منطقه خلیج فارس، دولت- ملت سازی، نگرش امت محوری، قدرت های فرامنطقه ای