پژوهشی در طرح و نقش قالی ساروق، مشک آباد و محل

یکی از مهمترین قطب های بافندگی در ایران، استان مرکزی و به طورخاص منطقه سلطان آباد قدیم یا اراک امروزی است.مکتب قالیبافی اراک، منظومه ای وسیع است که هر منطقه از آن دارای روستاهای کثیری است و در بافندگی و تولیدقالی های متنوع از منظر فن شناختی (شیوه بافت) و زیباشناختی (طرح و نقش، رنگ بندی و ابعاد)، قصه ای مجزا دارد. از منظرپژوهش و در بعد معرفی، قالیبافی اراک با داشتن پیشینه ای غنی در تولید و صادرات قالی، مورد غفلت واقع شده است. دراین مقاله سعی بر آن است تا ضمن معرفی مکتب قالیبافی اراک، سه کانون بافندگی از این مکتب یعنی ساروق (کانونقالی های افسانه ای و صحاب برند جهانی)، مشک آباد و محل معرفی و نمونه های برجسته ای از طرح ها و نقشه های اینمناطق که رواج و معروفیت بیشتری دارد، معرفی، بررسی و تحلیل شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد، مهمترینو برجسته ترین طرح ها و نقشه های قالی ساروق، طرح لچک و ترنج است که در انواع بی شماری از شکل ها ورنگ بندی های گونه گون طراحی، تولید و صادر شده است. همچنین طرح های رایج در منطقه مشک آباد شامل طرح قدیمیو اصیل گل حنا و نیز طرح های ترمذ و بازوبندی است و از طرح های برجسته محل (قالی های محلی و درشت بافت)، به طرحو نقش های افشان و ترنج لوزی اشاره کرد. مهمترین یافته اینکه، مکان و منطقه ای بهنام "محل" وجود ندارد و این نامدرواقع به قالی های محلی و درشت بافتی گفته می شود که غالبا تا پیش از استقرار شرکت های داخلی و خارجی، جهت تولیدقالی های نفیس و صادراتی و بعد از آن بافته می شد، گفته می شود. این تحقیق از نوع بنیادین و روش تحقیق از نوعتوصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری داده ها غالبا میدانی و در بخشی محدود، کتابخانه ای است.

کلیدواژه ها:

اراک ، سلطان آباد ، قالی ، طرح و نقش ، رنگ