در باب پروردن شکر در اخلاق فضیلت گرای صوفیانه

شکر یکی از محوری ترین فضیلت ها در اخلاق اسلامی است و به این دلیل مهم دانسته می شود که دو مفهوم تعیین کننده «ایمان» و «بی ایمانی» در اسلام اساسا حول محور شکر و کفر می گردد. این مقاله بر نحوه مواجهه سنت صوفیانه با مقوله اخلاقی شکر متمرکز است و به ویژه به اهمیتی که پرورش این فضیلت در حیات دروین سالکان دارد می پردازد. این هدف از طریق تحلیل آثار برخی از نویسندگان برجسته تصوف از حکیم ترمذی (و. ۹۰۵-۹۱۰ م) و ابوطالب مکی (و. ۹۶ م) گرفته تا ابن عربی (و.۱۲۴۰ م) و احمد زروق (و. ۱۴۹۳ م) محقق شده است. در اثنای این مقاله کوشش شده که اصطلاح «شکر» از منظر معنی شناسی در بافت زبان عربی و کاربرد این اصطلاح در قرآن و ادبیات صوفیه بررسی شود و علاوه بر آن به راهبردهای مختلفی که گستره وسیعی از استادان تصوف، درباره چگونگی آمیختن این فضیلت با زندگی شخصی ارائه کرده اند، نگاه شده است و در آخر، باورهای صوفیان در مورد پیامدها یا «تاثیرات کارمایی» شکر نعمت وکفر نعمت در رستگاری افراد بیان شده است.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، روان شناسی اخلاق ، شکر ، روان شناسی معنوی ، حالات و مقامات ، تصوف ، اخلاق فضیلت گرا