عنایت اله یزدانی - استادیار روابط بین الملل گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
مجتبی تویسرکانی - دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

میادین مشترک نفت و گ از حوزهی خلیج فارس ازجمله موضوعاتی است که در طیفی از انواع منافع ملی قرار دارد که در یک سوی آن منافع مشترک و در سوی دیگر، منافع متعارض قرار د اشته و در این بین، منافع موازی و اختلاف زا جای می گیرند. از این رو اطلاق هر دو لفظ همکاری و منازعه در خصوص رقابت ب ر سر این منابع تجدیدناپذیر هیدروکربوری ممکن خواهد بود . منازعه نوعی رقابت است که در آن طرفین در عین تلاش برای دست یابی به منابع کمیاب، سعی در بازداشتن، منصرف یا خارج ساختن سایر بازیگران از هدف مطلوب مورد نظر خود دارند . منازعه لزوماً به صورت خشونت آمیز تجلی و ظهور نمی یابد، بلکه امکان آن است که در قالب کنش ها و ساختارهای مسالمتآمیز نمود پیدا کند . از این رو، امروزه بسیاری از صاحب نظران، سیاست را هنر کارگردانی منافع متعارض و متضاد تعریف می کنند که فرآیندی است برای حل وفصل مسالمت آمیز منازعات مختلف. در این راستا، هرچه سیاست خارجی کشوری پویاتر باشد، امکان رفع منازعات و تبدیل موقعیت های منازعه بهسمت تعاون و همکاری محتمل تر خواهد بود . چنین وضعیتی در خصوص منازعات بر سر حوزه های مشترک نفت و گاز خلیج فارس، که هرچند تا حدودی آشکار گشته ولی تاکنون ماهیت خشونت آمیزی به خود نگرفته است و غیر قابل حلّ نیز به نظر نمی رسد، امکانپذیرتر خواهد بود . بنابراین همکاری کشورهای ساحلی خلیج فارس در این بخش می تواند زمینه ساز همکاری گستردهتر منطقهای و همگرایی بیشتر کشورهای حوزهی خلیج فارس گردد