حامد واثق - گروه عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

تغییر و تحول بافتهای شهری امری اجتناب ناپذیر و طبیعی است. یکی از این تحولات فرسودگی بافتهای شهری با گذشت زمان است که امروزه به یک معضل در اکثر شهرها تبدیل شده. در راستای کاهش مشکلات و معضلات بافتهای فرسوده شهری موضوع ساماندهی از طریق رویکردهای متفاوتی چون بازسازی، بازنده سازی، نوسازی، توسعه مجدد و درنهایت بازآفرینی مطرح شده است. بافتهای فرسوده اغلب در محدوده های قدیمی،محروم شهری ازنظر اجتماعی ،اقتصادی و کالبدی قرار دارند . این عامل عدم پویایی و رونق اقتصادی حیات شهری در آنهاست. امروزه بسیاری از شهرهای کشور به دلیل افزایش جمعیت، مهاجرت های بی رویه و توسعه افقی شهر، عدم خدمات رسانی جدید به هسته های قدیمی شهر، تمرکز فعالیت های اقتصادی و اجتماعی در این بخش باعث شده است بافت قدیمی از نظر امنیتی، اجتماعی و اقتصادی با مشکلاتی روبرو شده و به مرور زمان دچار فرسودگی شوند که این فرآیند شهرها را از درون می پوساند و محله های خوب شهری را به محله های پست تبدیل می کند. بدنبال تحولات انقلاب صنعتی در زمینه های تکنولوژیکی اقتصادی- اجتماعی و پیامدهای ناشی از هجوم و تمرکز جمعیتها و فعالیتها به بخش مرکزی شهرها این بافتها دچار افت فیزیکی،اقتصادی و اجتماعی شوند این فرایند باعث شد که باگذشت زمان،بافتهای قدیمی و مرکزی شهرها پویایی خود را از دست بدهند و محله های خوب شهری به محله های پست و مسئله دار تبدیل شوند و دچار عدم تعادل گشته و قادر به پاسخگویی نیازهای جدید جوامع شهری نیستند. هدف پژوهش حاضر برنامه ریزی عمرانی و بازآفرینی شهری رویکردی در ساماندهی بافت فرسوده شهری با تاکید بر مشارکت با روش توصیفی-تحلیلی با مطالعه اسنادی و کتابخانه ای است. نتایج نشان می دهد رویکردهای مختلفی جهت ساماندهی بافت های فرسوده مدنظر سازمانهای ذیربط قرارگرفته که آخرین رویکرد؛ رویکرد بازآفرینی شهری است و در این مسیر، از حوزه توجه صرف به کالبد به عرصه تاکید بر ملاحظه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز گذری داشته است. از طرفی مشارکت یکی از مهمترین الزامات برای موفقیت در انجام بازآفرینی شهری است.

برنامه ریزی، بازآفرینی شهری، ساماندهی، بافت فرسوده شهری، مشارکت