بررسی بناهای عمومی و حکومتی دوره قاجار و پهلوی در شهر ارومیه (مطالعه موردی حمام آخوند واقع در بازار ارومیه)

نگهداری و حفاظت از بناهای تاریخی وظیفه ای مهم و حیاتی در انتقال مفاهیم فرهنگی و اجتماعی حال به آیندگان میباشد و اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست. شهرستان ارومیه بعنوان مرکز استان آذربایجان غربی دارای یکی از زیباترین بازارهای تاریخی در کشور میباشد. در این بازار بناهای متفاوت و با کاربری مختلفی وجود دارد. یکی از ۵ حمام تاریخی موجود در بازار، حمام آخوند میباشد. این حمام متعلق به دوره قاجاریه بوده و با پلانی نامنظم و نامتقارن در دل خاک ساخته شده است. این بنا دارای دیوارهایی آجری و پوشش تاقی بوده و جهت استفاده در سالهای اخیر پلان آن دچار تغییر شده است. اخیرا بعلت بروز پاره ای مشکلات این بنا متروک شده و از آن استفاده نمی شود. کف گرمخانه آن فرو ریخته و سایر قسمتهای بنا همچون کف، دیوار، سقف و ... نیز بنحوی دچار آسیب شده اند. مشکل عمده این بنا در حال حاضر متروک بودن و عدم کاربرد آن در بافت می باشد. لازم است برای هر کدام از بخشهای آسیب دیده راه درمان مناسبی ارائه شده و همچنین کاربری مناسب و درخوری برای ادامه ی حیات آن در نظر گرفته شود. اهداف اصلی این تحقیق بررسی ویژگیهای بنا از لحاظ سازه ای و معماری، بررسی آسیبهای وارده بر بنا و ارائه راهکارهایی جهت بازگرداندن آن به وضعیت مطلوب می باشد. تحقیق به دو روش میدانی و کتابخانه ای تهیه شده و اطلاعات بوسیله مطالعه، مشاهده، مصاحبه و استفاده از نرم افزارهای خاصی تدوین شده اند. نتایج حاصله از تحقیق، حمام آخوند را بطور کامل معرفی کرده و آسیبهای وارده بر آنرا تجزیه و تحلیل کرده و برای درمان آنها راهکار ارائه می دهد. مهمترین آسیبهای وارده بر بنا سازه ای و دخالتهای انسانی میباشند. همچنین در نهایت چند کاربری پیشنهادی برای احیای بنا معرفی می شوند که در نهایت برای یکی از آنها که سفره خانه می باشد برنامه ریزی و طراحی برای احیاء پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

حمام ، آخوند ، ارومیه ، بازار ، مرمت ، احیاء