سیدمجید مفیدی شمیرانی - عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران
مهدی سعیدی - پژوهشگر دکتری شهرسازی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

در نظام مدیریت بحران کشور امور مختلف و سیاستهای کلی مورد تاکید قرار گرفته است. در شرایط و وضعیت بحرانی مولفه ها و عناصر شهری آسیب پذیر مختلفی وجود دارند که در بحران موثر هستند. عوامل و مولفه های آسیب پذیر در مدیریت بحران مسئله ساز هستند و لازم است که مورد بررسی، تبیین و تحلیل قرار گیرند تا در مدیریت بحران توجه کافی به آنها مبذول شود. این مقاله که از نوع کاربردی میباشد و با روش آمیخته انجام شده است، در پی آن است که اولا عناصر و مولفه های شهری۵ آسیب پذیری که در بحران موثر هستند را شناسایی و تبیین نماید وثانیا با توجه به مولفه ها و عناصر مذکور و همچنین بر مبنای ادبیات علمی موضوع مورد مطالعه، مراحل و اقدامات کلان کاربردی را برای مدیریت مطلوب بحران ارائه نماید. پس از تبیین مولفه ها و عناصر شهری آسیب پذیر در بحران براساس ادبیات علمی موجود، با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی میزان ارجحیت و اولویت آنها تعیین گردید. تا در فرایند مدیریت بحران براساس اهمیت و ارجحیت مولفه ها و عناصر شهری آسیب پذیر، اقدامات مربوطه در دستور کار مدیریت بحران قرار گیرد. مدیریت بحران به صورت پیوسته همواره در جریان است و به طور کلی در سه مرحله قبل، حین و بعد از بحران باید انجام شود. قبل از بحران باید زمینه ها و عوامل ایجاد بحران یا تشدید آن، برای به حداقل رساندن تلفات و خسارتهای جانی و مالی، حذف شوند. در حین بحران لازم است سازوکار آمادگی و واکنش جهت مقابله، امداد و نجات مهیا شود و بعد از بحران باید ساماندهی و بازسازی جهت بازگرداندن حداقل امکانات و استانداردهای زیستی در اسرع وقت و آینده نگاری بلند مدت برای ایجاد شرایط مطلوب آتی در دستور کار مدیریت بحران قرار گیرد.

مولفه ها و عناصر شهری، آسیب پذیری، مدیریت بحران