حسین نیستانی - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه صنعتی شاهرود

به منظور بررسی شاخص های تحمل به خشکی در واریته های گندم ) Triticum aestivum( با استفاده از آبیاری تکمیلی در مرحله خوشه دهی و پرشدن دانه ، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۹۷-۹۸ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی کهنه کند خراسان شمالی اجرا گردید . این آزمایش بصورت بلوک های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. عامل افقی شامل شرایط دیم و آبیاری تکمیلی و عامل عمودی شامل ۸ واریته گندم بودند. صفات ارتفاع بوته ، تعداد سنبله در متر مربع ، وزن هزار دانه ، طول سنبله و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که واریته های گندم از نظر اکثر صفات مورد مطالعه تقاوت معنی دار داشتند. همچنین اثر آبیاری تکمیلی برای تمام صفات مورد مطالعه معنی دار بود. از طرفی اثرات متقابل واریته در محیط برای تمامی صفات به جز طول سنبله معنی دار بود. آبیاری تکمیلی عملکرد واریته های اوحدی ، هما ، سرداری و آذر۲ را به ترتیب از مقادیر ۲۶۶۳ ، ۲۱۰۱ ، ۱۷۸۷ ، و ۱۹۱۹ کیلوگرم در هکتار به ۲۷۴۳ ، ۳۲۸۳ ، ۳۲۳۰ و ۲۸۵۰ کیلوگرم در هکتار افزایش داد . بیشترین میانگین هندسی بهره وری ، میانگین بهره وری و شاخص تحمل به تنش متعلق به واریته اوحدی و بیشترین شاخص حساسیت به تنش و شاخص تحمل ، مربوط به واریته سبلان بود . نتایج حاصل از آزمایش در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم نشان داد که سه شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP) ، میانگین بهره وری متوسط (MP) و شاخص تحمل به تنش (STI) به عنوان بهترین شاخص های تحمل به خشکی معرفی شدند. با توجه به این سه شاخص و عملکرد بالا در دو محیط آبیاری تکمیلی و دیم ، بهترین واریته های متحمل به خشکی که دارای عملکرد بالا در هر دو محیط آبیاری تکمیلی و دیم نیز بودند ، واریته های اوحدی و هما تشخیص داده شد .

گندم نان، خشکی، آبیاری تکمیلی، دیم.