حسین خیرفام - دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس مازندران، نور
سید حمیدرضا صادقی - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نور

اندازه گیری رسوبات رودخانه در شرایط مختلف زمانی و هیدرولوژیکی در علوم و مهندسی هیدرولیک، هیدرولوژی و حفاظت آب و خاک مهم است. بار بستر به دلیل سختی و کارایی کم نمونه بردارهای مرسوم به ندرت اندازه گیری می شود. لذا، در پژوهش حاضر سعی شد، نوعی نمونه بردار بار بستر بر اساس شرایط حاکم بر فلوم های دبی سنجی طراحی و ساخته شود. نمونه بردار یادشده به صورت مکعب مستطیل با جداره های با شبکه فلزی و با ابعاد ۱.۲ متر طول، ۶۰ سانتی متر ارتفاع و ۶۰ سانتی متر عرض، طراحی و ساخته شد. یک ورقه فلزی به صورت مضرس و مواج با ارتفاع هفت سانتی متر نیز در کف آن تعبیه شد. دقت نمونه بردار یادشده با اندازه گیری بار بستر در فلوم خروجی حوزه آبخیز جنگلی آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس با استفاده از تانک آب بدون منفذ ۳۰۰ لیتری و استفاده از آزمون t جفتی و معیارهای آماری درصد خطای نسبی و انحراف نسبی مدل مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین مقادیر بار بستر اندازه گیری شده به وسیله تانک آب و نمونه بردار ساخته شده به ترتیب ۰.۰۰۶۳۵ و ۰.۰۰۶۴ گرم بر لیتر بود. همچنین، اختلاف معنی داری بین مقادیر واقعی و اندازه گیری شده بار بستر با نمونه بردار یادشده وجود نداشت (p>۰.۷۹۳). در مجموع نمونه بردار ساخته شده در مجموع با متوسط درصد خطای نسبی و انحراف نسبی به ترتیب ۸.۵ درصد و ۰.۱۰۷ از دقت بالایی در اندازه گیری بار بستر رودخانه ای برخوردار بود.

انتقال رسوب, بار رسوبی, تولید رسوب, رسوبات بستر, هیدرولیک رسوب