تحلیل و مقایسه شاخص های SPI و GRI در ارزیابی خشک سالی هواشناسی و آب های زیرزمینی، مطالعه موردی: دشت مهران استان ایلام

خشک سالی ها از مخرب ترین رویدادهای آب و هوایی هستند که باعث آسیب­های قابل توجهی هم در بخش منابع طبیعی و هم در زندگی انسان ها می شوند. هدف از این پژوهش تحلیل و مقایسه خشک سالی هواشناسی و آب های زیرزمینی دشت مهران با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص آب زیرزمینی (GRI) است. جهت بررسی خشک سالی هواشناسی از اطلاعات بارندگی ماهانه ایستگاه سینوپتیک مهران استفاده شد و به منظور بررسی خشک سالی آب های زیرزمینی دشت مهران، تغییرات تراز آب زیرزمینی دشت مهران بر اساس داده های سطح آب تعداد ۲۳ حلقه چاه مشاهده ای مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. همچنین به منظور پایش خشک سالی هواشناسی از شاخص SPI و پایش خشک سالی هیدرولوژیکی دشت مهران از شاخص GRI استفاده گردید. دوره آماری مورد نیاز جهت تحلیل خشک سالی یک دوره آماری ۲۵ ساله از سال آبی ۷۵-۷۴ تا ۹۷-۹۶ انتخاب شد. بعد از تعیین دوره های رطوبتی شاخص ها، اقدام به تهیه نقشه های پهنه بندی ماهانه آب های زیرزمینی گردید که جهت تهیه این نقشه ها از بین مدل های مختلف، مدل کریجینگ انتخاب گردید. در نهایت با اعمال مدل نیم تغییر نمای بهینه در کریجینگ و ورود داده های آب های زیرزمینی به صورت لایه نقطه ای، نقشه های رستری با استفاده از نرم افزار Arc GIS تهیه شد. نتایج بررسی شاخص SPI نشان می دهد که طی دوره ای آمار مدنظر ۴ دوره خشک سالی شدید اتفاق افتاده که شدیدترین آن سال آبی ۹۱-۹۰ بوده که مقدار شاخص SPI آن ۷۳/۱- می باشد. همچنین نتایج به دست آمده از شاخص GRI در منطقه نشان می دهد که یک دوره خشک سالی ۱۱ ساله آب های زیرزمینی اتفاق افتاده یعنی از سال آبی ۸۷-۸۸ شروع شده و تا سال آبی ۹۸-۹۷ ادامه داشته است که شدیدترین آن سال ۹۱-۹۰ با مقدار شاخص ۱۱/۱- است.

کلیدواژه ها:

بارش ، خشک سالی ، آب های سطحی و زیرزمینی ، دشت مهران ، SPI ، GRI