نسیمه دادار - دانشگاه اصفهان، اصفهان گروه مهندسی راه آهن و برنامه ریزی حمل ونقل، دانشکده عمران و حمل ونقل،
احمدرضا جعفریان مقدم - دانشکده عمران و حمل ونقل، دانشگاه اصفهان، اصفهان گروه مهندسی راه آهن و برنامه ریزی حمل ونقل،

حمل ونقل ریلی درون شهری (مترو) به دلیل مجزا بودن از ترافیک سطح شهر، دوستدار محیط زیست، سرعت، کارایی و ایمنی بالا از جایگاه ویژهای در بین سایر گونه های حمل ونقلی برخوردار است. با این حال، این خدمت عمومی باید مناسب استفاده ی همه ی شهروندان از جمله توانخواه ها باشد. همان طور که ریاست مجمع عمومی سازمان ملل بیان می دارد: «کیفیت جامعه را با چگونگی رفتار آن با آسیب پذیرترین شهروندان می سنجند». این در حالی است که جمعیت این گروه از جامعه در کشور ایران، سالانه حدود ۵ درصد رشد داشته است. بر این اساس، پژوهش حاضر نیز به بررسی و ارزیابی ایستگاه های مترو جهت استفاده توانخواه ها از سیستم ریلی درون شهری می پردازد. در این پژوهش ابتدا، مطالعات پیشین و آیین نامه های مربوط به دسترسی توانخواه ها به مترو مورد بررسی قرار می گیرد که نتیجه آن تعیین شاخص ها، امکانات و تسهیلات مناسب جهت استفاده ی راحت و ایمن معلولان از مترو است. سپس، شاخص های استخراج شده با استفاده از مدل کانو، وزن دهی می شوند. وزن هر شاخص بیانگر اهیمت آن در بهبود فضا ایستگاه جهت استفاده توانخواه خواهد بود. در پژوهش حاضر، ۲۰ ایستگاه خط ۱ مترو اصفهان، با استفاده از معیارهای تعیین شده مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ایستگاه های شهید مفتح و دکتر شریعتی بهترین عملکرد و ایستگاه سیوسه پل، ضعیف ترین عملکرد از دیدگاه خدماترسانی به توانخواه ها را دارند. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد که عدم وجود برخی امکانات در ایستگاه، باعث ایجاد شرایط ناراحت کننده و استرس زا برای معلولین می شود. در پایان، براساس تحلیل SWT برخی راهکارهای موثر جهت مناسب سازی ایستگاه های مترو برای توانخواه ها ارائه شده است.

توانخواه؛ حمل ونقل ریلی درون شهری؛ ایستگاه؛ مناسب سازی.