منیژه سبکدست - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
هدی السادات کیانی - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
منصور امیدی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
معصومه اسدی آقبلاقی - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

تحقیقات اخیر دارویی خاصیت ضد سرطانی فلاونوئیدهای متوکسی موجود در قسمت های مختلف گیاه زرین گیاه یابادرنجبویه دنایی را اثبات کرده اند. برداشت بی رویه گیاه از رویشگاه های طبیعی و مناطق پراکنش محدود گیاه از مهمتریندلایل در معرض انقراض گیاه می باشند و ضرورت تحقیقات بیشتر بر روی این گیاه را موجب شد. این مطالعه با هدف استفادهاز روشهای مختلف مانند تولید ریشه های موئین به صورت کاملا تصادفی در سه فاز در آزمایشگاه کشت بافت گیاهی گروهزراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال ۹۷-۹۸ انجام شد. به منظور بررسی تاثیرسن ریز نمونه، گیاهچه های سترون شده در سن های (دو هفته ای، سه هفته ای و پنج هفته ای) برای تهیه ریز نمونه هایهیپوکتیل استفاده شد. فاز دوم نیز تاثیر چهار نوع ریز نمونه شامل کوتیلدون، هیپوکوتیل، برگ با دمبرگ و میانگره دوهفته ایتهیه شده از گیاهچه های سترون شده در محیط کشت پایه MS بدون هورمون بررسی شد. در فاز سوم نیز به منظور تعیین مناسب ترین محیط هم کشت جهت القاء ریشه مویین از محیط کشت MS همراه با غلظت های مختلف اسید آمینه L- آرژنین (غلظت های ۰، ۰/۵، ۱ و ۱/۵ میلی مولار) استفاده شد. نتایج نشان داد، رشد گیاهچه ها در محیط کشت پایهء مختلف متغیر بوده و بیشترین زیستتوده در محیط کشت ۱/۲MS به دست آمد. نتایج بهینهسازی روشهای مختلف القای ریشهءموئین نیز مشخص نمود، تولید ریشهءموئین در زرینگیاه تحت تاثیر نوع ریز نمونه، سن ریز نمونه و محیط کشت است. بیشترین درصد القاء ریشهءموئین در محیط کشت ۱/۲MS حاوی ۱میلی مولار اسید آمینه L- آرژنین (۴۶/۹۳ درصد) و ریز نمونه، هیپوکوتیل دوهفته ای (۷۳/۵۵ درصد) درصد) و کمترین درصد القاء ریشه در ریزنمونه های برگ پنج هفته ای (۱۴/۶۶ درصد) ثبت شد؛ بنابراین میتوان برای افزایش تولید ریشه موئین در این گیاه از نمونه هیپوکوتیل دو هفته ای و محیط کشت ۱/۲MS و حاوی ۱ میلی مولار آرژنین استفاده نمود.

ریشه های موئین، هیپوکوتیل، L- آرژنین، محیط کشت