مزیت مضاعف با اعمال مالیات بر کربن در اقتصاد ایران: مدل تعادل عمومی قابل محاسبه

فرضیه مزیت مضاعف، بیان میکند جایگزینی مالیاتهای زیست محیطی، به جای انواع مالیات اختلالزا نه تنها باعث کاهش انتشار آلاینده ها می شود (مزیت اول) که می تواند باعث افزایش تولید و رفاه عمومی (مزیت دوم) هم بشود. با توجه به ضرورت کاهش انتشار برای ایران در این مقاله اعمال مالیات بر کربن با هدف کاهش ۱۲ درصدی انتشار دی اکسیدکربن در یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه و با فرض سه سناریوی مختلف برای بازچرخانی درآمدهای مالیاتی، شبیه سازی شده است. برای کالیبراسیون مدل از ماتریس حسابداری اجتماعی سال ۱۳۹۰ که بر مبنای جداول داده و ستانده مرکز آمار ایران با ۲۶ بخش تولیدی، ۳۶ کالا، و دو نوع خانوار ایجاد شد استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان میدهد مالیات ۵۱.۳ ریال بر هر کیلوگرم انتشار دیاکسیدکربن در سناریوی بازگرداندن یکجای کل مالیات به خانوارها،  ۷۳.۵ ریال در سناریوی کاهش مالیات بر تولید و ۵۸ ریال در سناریوی کاهش مالیات بر نیروی کار باعث تحقق هدف کاهش ۱۲ درصدی انتشار می شود و در هر سه سناریو بودجه مصرفی واقعی خانوار و شاخص رفاهی معادل افزایش پیدا می کنند. اشتغال در سناریوی اول کاهش و در دو سناریوی دیگر افزایش یافت اما تولید حقیقی ناخالص داخلی در سناریوی اول و دوم کاهش یافت و در سناریوی سوم تقریبا ثابت ماند. بر اساس نتایج این پژوهش فرم ضعیف فرضیه مزیت مضاعف تائید می شود یعنی کاهش مالیاتهای اختلال زا آثار رفاهی بهتری از بازگرداندن یکجای مالیاتهای اختلال زا دارد اما فرم قوی این فرضیه برای اقتصاد ایران تائید نمی شود. ضمنا سیاست کاهش مالیات بر نیروی کار، بهترین آثار رفاهی و کارایی را به همراه دارد. 

کلیدواژه ها:

Carbon Tax ، Environmental Tax ، Double Dividend Hypothesis ، CGE Modelling ، مالیات زیست محیطی ، مالیات بر کربن ، فرضیه مزیت مضاعف ، مدل تعادل عمومی قابل محاسبه