جواد بذرافشان - Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Sistani and Baluchistan University, Iran .
مهرشاد طولابی نژاد - Ph.D. student of Geography and Rural Planning, Sistani and Baluchistan University, Iran.
نجمه حملی - Graduate Student of Geography and Rural Planning, University of Sistani and Baluchistan, Iran.

در این پژوهش به بررسی عوامل و محرک­های تغییر الگوی معیشت روستاهای مرزی پرداخته شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری داده­ها، پرسش­نامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری خانوارهای روستایی دهستان مینان در شهرستان مرزی سرباز می­باشد (۴۵۴۴N=). با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه­گیری سهمیه­ای ۳۵۴ خانوار به عنوان نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از آزمون­های t تک­نمونه­ای، کای­دو و مدل لجستیک استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین ۳۵۴ پاسخگو، ۷۲/۸۸ درصد معتقد بودند که الگوی معیشت آن­ها تغییر پیدا کرده و ۲۷/۱۲ درصد معتقد بودند که الگوی معیشتی آنها تغییری نداشته است. از بین ۴۵ متغیر مورد نظر پژوهش، ۱۵ متغیر به طور قابل توجهی ارتباط معنی­داری با تغییر معیشت داشته است. عوامل اقتصادی (۰/۴۰۰)، شخصی (۰/۳۶۰) و انزوای جغرافیایی (۰/۳۱۲) ارتباط بیشتری با تغییر معیشت داشته­اند. همچنین در واکنش به این تغییر معیشت، از ۳۴۵ پاسخگو، ۳۹/۸ درصد قاچاق سوخت و کالا ، ۲۵/۴ تجارت و معامله و ۲۲/۹ درصد انجام کارهای خدماتی را برای امرار معاش انتخاب نموده­اند. لذا می­ توان گفت ایجاد زمینه­های مناسب برای امرار معاش خارج از مزرعه مانند صنایع­روستایی و صنایع­دستی می­تواند ضمن تنوع امرار معاش، از تغییر معیشت و استفاده از راه­های نامشروع و خطرناک برای این امر جلوگیری کند.

: Livelihood change, living variation, border regions, logistic model, Sarbaz Township, تغییر معیشت, معیشت پایدار, مناطق مرزی, مدل لجستیک, شهرستان سرباز