تحلیل ساختاری دروج در آیین مزدیسنا و اسطوره های پیشاآریایی

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، دوره: 16، شماره: 61
  • کد COI اختصاصی: JR_MMJ-16-61_001
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 598
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

حجت اله اسماعیل نیا گنجی

دکتری زبان ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان

حسن شامیان

استادیار آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان

محمدعلی نوری

استادیار آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان

چکیده

دروج (دروغ) در نظر ایرانیان قبل از اسلام، بسیار ناپسند و زشت بوده است تا جایی که آن را یکی از دستیاران اهریمن می پنداشته و گاهی نیز دروج را خود اهریمن و دیو تصور می کرده اند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به ریشه یابی واژه «دروج» در زبان اوستایی می پردازد و با ژرف کاوی در ساختار واژگانی از یک سو، و کنکاش در مفاهیم تطبیقی، از سوی دیگر می کوشد تا صورتی دیگرگونه را از طرح مسئله به دست دهد. از این منظر، دروج در جایگاه یک مفهوم اهریمنی در گستره گسست های گفتمانی، با ایزدبانوان دوران پیشاآرایی مورد قیاس و سنجش قرار می گیرد و با تامل در خویشکاری های الهه های باستانی؛ نظیر میترا، آناهیتا و... سعی می شود تا دیگرگونی های معنایی و زبانی این مفهوم اهریمنی (دروج) توصیف شود. تکیه اصلی در این پژوهش بر تثبیت و تایید چیستی مادینه دروج است. با توجه به ویژگی زن سالاری بدوی و ایزدبانوان باستانی، جنبه مادینگی دروج استنتاج می شود. بررسی های به عمل آمده نیز نشان می دهد که صورت های کهن الگوهای مادینه در آیین مزدیسنا، از سویی دچار محدودیت و تغییر ماهیتی شده و از سوی دیگر، کهن الگوهای مادینه ای که با مبانی آیین مزداپرستی در تقابل بوده، به صورت موجودات اهریمنی، تجلی یافته اند. دروج یکی از این موجودات است.

کلیدواژه ها

نقد ایزدبانو, دروج, گسست گفتمانی, پیشاآریایی, مزدیسنا

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.