غلامرضا خلیل زاده - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

سازگاری گیاه به محیط موجب تعدیل اثرات تغییرات آب و هوایی، در میزان تولید گیاه می گردد. شناسایی ژرم پلاسم گندم دارای تحمل بیشتر در مقابل این تنشها، راهکاری مناسب برای استمرار تولید گندم در شرایط متنوع آب و هوایی دیمزارهای کشور است. ارقام به روش گزینش در نسل های در حال تغرق به روش انتخاب شجره ای و بالک انجام و سپس به مدت هفت سال تحت شرایط دیم در ایستگاه های مختلف تحقیقاتی ارزیابی شد. رقم جدید گندم واران از طریق دورگ گیری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به منظور تجمیع ژنهای مفید در رقم جدید معرفی شد. میانگین عملکرد دانه رقم جدید و شاهدها (اوحدی و آذر ۲) به ترتیب ۲۴۴۸ و ۱۹۸۲ کیلوگرم در هکتار بود که۲۳/۵درصد برتری نسبت به شاهد داشت. این رقم زودرس، دارای پایداری تولید و مقاوم به ورس، مقاوم به تنش های خشکی و سرما بوده و نسبت به بیماریهای شایع در دیم زارها نیمه مقاوم است. رقم جدید شالان از طریق دورگ گیری حاصل شده است. میانگین عملکرد دانه در آزمایش های ایستگاهی ۲۴۰۵ کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به میانگین شاهدهای آذر۲ و اوحدی برتری داشت. رقم شالان زودرس، دارای پایداری تولید و نیمه حساس به ورس، مقاوم به تنشهای خشکی، سرما و نسبت به بیماریهای شایع در دیم زارها حساس است. رقم کمال از طریق دورگ گیری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه بود. میانگین عملکرد دانه رقم کمال و شاهدها (اوحدی و آذر ۲) به ترتیب ۲۴۲۹ و ۱۹۸۲ کیلوگرم در هکتار بود. رقم جدید نسبت به میانگین شاهدها ۲۲/۵درصد برتری داشت. رقم کمال زودرس، مقاوم به سرما، دارای پایداری تولید، نیمه حساس به ورس و نسبت به بیماریهای شایع در دیمزارها حساس است. رقم جدید رحمت از طریق خزانه گندم های زمستانه (۱۷th FAWWON) در سال زراعی ۱۳۸۷-۸۸در ایستگاه دیم مراغه وارد برنامه به نژادی شد. میانگین عملکرد دانه رقم جدید ۲۲۵۵ کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به میانگین شاهدها برتری داشت. رقم گندم رحمت زودرس، مقاوم به سرما، دارای پایداری تولید ونیمه حساس به ورس است. این رقم برای کاشت در دیم زارهای مناطق سرد و معتدل دیم کشور با بارندگی دراز مدت ۳۰۰ الی ۳۵۰ میلی متر مناسب است.

گندم، اقلیم سرد، شرایط دیم، رقم جدید، عملکرد دانه، مقاوم به خشکی