رحمت الله کریمی زاده - Assistant Professor, Dryland Agricultural Research Institute, Kohgiloyeh and Boyerahmad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gachsaran, Iran
طهماسب حسین پور - Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Khorramabad, IRAN.
جبار آلت جعفربای - Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gonbad, IRAN.
کمال شهبازی هومونلو - Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Moghan, IRAN.
محمد آرمیون - Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ilam, IRAN.

روش های مختلفی برای بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و شناسایی ژنوتیپ های پایدار وجود دارد که شامل روش های پارامتری، ناپارامتری و چندمتغیره است. در این پژوهش، تعداد ۱۹ ژنوتیپ پیشرفته گندم دوروم انتخابی از آزمایش های پیشرفته مقایسه عملکرد سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ به همراه رقم شاهد دهدشت به مدت سه سال زراعی (۹۴-۱۳۹۱) در پنج منطقه گچساران، گنبد، خرم آباد، مغان و ایلام به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار مطالعه شدند. تجزیه مرکب داده ها اثر معنی دار محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط را نشان داد. در روش های تک متغیره پارامتری، ژنوتیپ های شماره ۷، ۱۲، ۱۸ و ۲۰ پایدارترین ژنوتیپ ها بودند. در روش های تک متغیره ناپارامتری، ژنوتیپ های شماره ۲، ۷، ۱۲، ۱۳، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ با کمترین سهم در اثر متقابل ژنوتیپ و محیط به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. در روش امی، ژنوتیپ های ۲، ۷، ۱۲، ۱۹ و ۲۰ با اختصاص کمترین مقادیر رتبه در محیط های مختلف و بالاترین میانگین عملکرد دانه در گروه ژنوتیپ های پایدار قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده، ژنوتیپ های ۱۲، ۲۰، ۱۸ و ۷ می توانند به عنوان ژنوتیپ های امیدبخش و کاندیدای معرفی به عنوان رقم انگاشته شوند.

Yield stability, AMMI method, Genotype, Durum wheat, Nonparametric, پایداری عملکرد, روش امی, ژنوتیپ, گندم دوروم, ناپارامتری