بررسی و تحلیل نظریه مثل و جایگاه آن از دیدگاه افلاطون و ملاصدرا
محل انتشار: دوفصلنامه هستی و شناخت، دوره: 0، شماره: 12
سال انتشار: 1386
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 1,033
فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_HASPH-0-12_007
تاریخ نمایه سازی: 17 خرداد 1400
چکیده مقاله:
نظریه مثل افلاطونی بخشی از نظریه جامع وی در باب معرفت است. نظریه معرفت افلاطون بر سه رکن اصلی استوار است:۱- وجود مثل به عنوان ذوات عینی و حقایق معقول؛ ۲- وجود پیشین نفس (قدم نفس) به عنوان حقیقتی معقول و از سنخ مثل؛ ۳- علم پیشین نفس به این حقایق معقول. این نظریه مستلزم وجود شکافی غیر قابل توجیه بین حقایق معقول و امور محسوس است, شکافی که افلاطون خود در آثارش نتوانست به نحوی قابل قبول آن را بر طرف نماید و حتی پس از افلاطون نیز فیلسوفان بعدی از جمله ارسطو در رفع این شکاف دچار مشکل شدند. ملاصدرا اولین فیلسوفی است که بر اساس اصل تشکیک وجود توانست تا شکاف افلاطونی بین حقایق معقول و امور محسوس را از میان بردارد. وی هر چند در آثار خود به وجود عقول عرضی که مادون عقول طولی و مافوق عالم مادی می باشند اشاره کرده و بر وجود این عقول براهینی نیز اقامه میکند, اما به هیچ وجه نباید ادعا کرد که وی نظریه مثل افلاطونی را پذیرفته است. زیرا نظریه مثل به عنوان بخشی از نظریه معرفت افلاطون دارای لوازم و پیش فرض هایی است که ملاصدرا به هیچ وجه در فلسفه خود این لوازم و پیش فرض ها را نمیپذیرد. از جمله این لوازم میتوان به قدم نفس و علم پیشین نفس به حقایق معقول اشاره کرد. از نظر ملاصدرا نفس انسانی امری جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء است. که بر اثر حرکت جوهری در سیر تکاملی خود می تواند به مرتبه حقایق معقول نایل شده و به آن حقایق علم پیدا کند. بنابراین از نظر ملاصدرا و برخلاف افلاطون معرفت از سنخ تاسیس است و نه تذکر.
نویسندگان
رضا اکبریان
دانشیار فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
حسین زمانی ها
دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تربیت مدرس.
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :