بررسی و تحلیل نظریه مثل و جایگاه آن از دیدگاه افلاطون و ملاصدرا

سال انتشار: 1386
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 1,033

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HASPH-0-12_007

تاریخ نمایه سازی: 17 خرداد 1400

چکیده مقاله:

نظریه مثل افلاطونی بخشی از نظریه جامع وی در باب معرفت است. نظریه معرفت افلاطون بر سه رکن اصلی استوار است:۱- وجود مثل به عنوان ذوات عینی و حقایق معقول؛ ۲- وجود پیشین نفس (قدم نفس) به عنوان حقیقتی معقول و از سنخ مثل؛ ۳- علم پیشین نفس به این حقایق معقول. این نظریه مستلزم وجود شکافی غیر قابل توجیه بین حقایق معقول و امور محسوس است, شکافی که افلاطون خود در آثارش نتوانست به نحوی قابل قبول آن را بر طرف نماید و حتی پس از افلاطون نیز فیلسوفان بعدی از جمله ارسطو در رفع این شکاف دچار مشکل شدند. ملاصدرا اولین فیلسوفی است که بر اساس اصل تشکیک وجود توانست تا شکاف افلاطونی بین حقایق معقول و امور محسوس را از میان بردارد. وی هر چند در آثار خود به وجود عقول عرضی که مادون عقول طولی و مافوق عالم مادی می باشند اشاره کرده و بر وجود این عقول براهینی نیز اقامه می­کند, اما به هیچ وجه نباید ادعا کرد که وی نظریه مثل افلاطونی را پذیرفته است. زیرا نظریه مثل به عنوان بخشی از نظریه معرفت افلاطون دارای لوازم و پیش فرض هایی است که ملاصدرا به هیچ وجه در فلسفه خود این لوازم و پیش فرض ها را نمی­پذیرد. از جمله این لوازم می­توان به قدم نفس و علم پیشین نفس به حقایق معقول اشاره کرد. از نظر ملاصدرا نفس انسانی امری جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء است. که بر اثر حرکت جوهری در سیر تکاملی خود می تواند به مرتبه حقایق معقول نایل شده و به آن حقایق علم پیدا کند. بنابراین از نظر ملاصدرا و برخلاف افلاطون معرفت از سنخ تاسیس است و نه تذکر.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

رضا اکبریان

دانشیار فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

حسین زمانی ها

دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تربیت مدرس.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع :۱- ابن سینا, الشفاء, النفس, تحقیق آیه الله حسنزاده ...
  • , الاشارات و التنبیهات, سه جلد, همراه با شرح خواجه ...
  • _____, الشفاء, الهیات, تحقیق آیه الله حسنزاده آملی, قم، دفتر ...
  • , النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. مصر، مطبعه السعاده,۱۳۳۱ ...
  • ارسطو. متافیزیک, مترجم شرفالدین خراسانی, تهران، نشرگفتار, ۱۳۶۷ ...
  • . درباره نفس, ترجمه و تحشیه ع. م. داوودی, تهران، ...
  • افلاطون, دوره آثار افلاطون, ترجمه محمدحسن لطفی, تهران, خوارزمی, ۱۳۸۰ ...
  • اکبریان, رضا, مسئله وجود در فلسفه ابنسینا، مجله مدرس، شماره ...
  • بورمان, کارل, افلاطون, ترجمه محمد حسن لطفی, تهران, طرح نو, ...
  • داوودی, علیمراد, عقل در حکمت مشاء از ارسطو تا ابنسینا, ...
  • شیخ اشراق, مجموعه مصنفات, ج ۲, پژوهشگاه علوم انسانی و ...
  • قوام صفری, مهدی, نظریه صورت در فلسفه افلاطون, انتشارات حکمت, ...
  • کاپلستون, فردریک, تاریخ فلسفه, ج۱, ترجمه سید جلال الدین مجتبوی, ...
  • گمپرتس, تئودور, متفکران یونانی, ترجمه محمد حسن لطفی, تهران، خوارزمی, ...
  • مر, گستون, افلاطون, ترجمه فاطمه خوانساری, موسسه علمی و پژوهشی ...
  • ملاصدرا, الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه.۹ ج, بیروت, دارالاحیاء ...
  • , الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه, المرکز الجامعی للنشر, جامعه ...
  • ,سه رساله فلسفی (متشابهات القرآن, المسائل القدسیه, اجوبه المسائل), مقدمه ...
  • ,مفاتیح الغیب, صححه وقدم علیه محمد خواجوی, موسسه مطالعات و ...
  • یاسپرس, کارل, افلاطون, ترجمه محمد حسن لطفی, تهران, خوارزمی, ۱۳۵۷ ...
  • Allen R.E, Participation and Predication in Plato’s Middle Dialogues, Plato ...
  • , Studies in Plato’s Metaphysics, Routledge, London, ۱۹۶۵۲۳- Aristotle, The ...
  • Barnes Jonathan, the Cambridge Companion to Aristotle, CambridgeUniversity Press, ۱۹۹۵ ...
  • , The Presocratic Philosophers. ۲ vols. London: Routledge & Kegan ...
  • DE VOGEL C.j, Did Aristotle ever accept Plato’s theory of ...
  • Plato, The Collected Dialogues Of Plato, Edited By Hamilton Edith ...
  • Ross W.D, Aristotle, with an Introduction by L.Ackrill, Sixth Edition. ...
  • نمایش کامل مراجع