مریم امینی - دانشجوی دکترا، گروه اقتصاد کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سعید یزدانی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حامد رفیعی - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

ا زآنجا که یکی از عوامل اصلی و محدود کننده ی توسعه کشاورزی نهاده آب می باشد، شناسایی شیوه های مدیریت منابع آب و تدوین سیاست های صحیح د راین بخش امری اجتناب ناپذیر است. مطالعه ی حاضر به بررسی اقتصادی هوشمند سازی چاه های کشاورزی و نقش آن در صرفه جویی مصرف آب در شهرستان های دهگلان و قروه واقع در استان کردستان پرداخته است. داده های مورد نیاز مربوط به سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶، بوده و از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری شده است. با توجه به اهداف پژوهش، شاخص های کارایی فنی، تخصیصی، اقتصادی و بهره وری کلی و جزئی عوامل تولید کشاورزان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که تنها ۸/۲۳ و ۴/۱۱ درصد به ترتیب گروه هوشمند و غیرهوشمند از کارایی فنی واحد برخوردار می باشند. نتایج کارایی تخصیصی و اقتصادی نشان داد که ۱/۳ و ۹/۲ درصد به ترتیب از گروه هوشمند و غیرهوشمند کارایی تخصیصی و اقتصادی واحد دارند. به عبارت دیگر نتایج مطالعه نشان داد که بیشتر کشاورزان در مقیاس نامناسب تولیدی خود قرار دارند. نتایج نشان داد که به طور متوسط بین بهره وری کلی اختلاف معناداری در گروه هوشمند و غیرهوشمند وجود ندارد. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می شود چنانچه هوشمندسازی با اهداف صرفه جویی منابع آبی مورد تاکید باشد لازم است تاثیر آن در بهره وری نهاده های تولید و کاهش سایر هزینه ها به غیر از نهاده آب و یا در فروش محصول (به عنوان مثال اولویت خرید تضمینی ازاین محصولات) دیده شود و یا اینکه با واقعی سازی قیمت آب از کشاورزان خارج از هوشمندسازی مالیات بر مازاد استفاده از منابع آبی اخذ شود. با توجه به نتایج بدست آمده، میزان مصرف آب در هکتار برای کشاورزان دارای چاه های هوشمند نسبت به کشاورزانی که چاه های آن ها هوشمند نیستند ۴۸/۱۲ درصد کاهش یافته است اما در بلند مدت با توجه به عدم وجود منافع اقتصادی و حتی وجود زیان اقتصادی در هوشمندسازی کشاورزی این صرفه جویی در منابع آبی به دلیل مخاطرات اخلاقی پیشرو نمی تواند تضمین شود.

هوشمندسازی چاه, کارایی, بهره وری کل عوامل تولید, گندم, قروه-دهگلان