بررسی موطن عهد الست از دیدگاه علامه طباطبایی وحافظ شیرازی

عهد الست یکی از معارف قرآنی است که از آیه ۱۷۲ سوره اعراف گرفته شده است. دلالت آیه بر اخذ پیمان، مورد اتفاق همه نحله­های فکری مسلمان می­باشد ولی در تفسیر موطن آن در بین متکلمین، مفسرین و دیگر اندیشمندان اسلامی اختلاف است، برخی در تفسیر آن مرتکب مجاز شدند و به آن جنبه تمثیلی داده­اند و برخی دیگر این پیمان را یک امر واقعی شمرده­اند. فهم توافق و تخالف نظریه علامه­طباطبایی و حافظ­شیرازی برای اهل تحقیق ضروری ومتوقف بر فهم دیگر نحله­های فکری است. از این رو هدف از این تحقیق که به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته، مقایسه نظریه این دو شخصیت در باره موطن پیمان عالم ذر و پاسخ به این سوال می­باشد که آیا نظر آنان به عنوان یک عالم دینی و یک شاعر حافظ قرآن در این خصوص یک سان است؟ نتیجه تحقیق نشان می­دهد که این دو دیدگاه در عین توافق در واقعی بودن میثاق و نبودن موطن آن در دنیا، از یک جهت با هم اختلاف دارند. به نظر حافظ موطن میثاق، علم ازلی الهی و مقام اعیان ثابته است که مورد تائید بعضی از روایات می­باشد ولی به نظر علامه موطن میثاق وجود ملکوتی انسان است که بر وجود مادی او تقدم رتبی دارد و خارج از ذات حق و از مراتب تنزلات انسان محسوب می­شود.

کلیدواژه ها:

علامه طباطبایی ، حافظ شیرازی ، عهد الست ، اعیان ثابته