احمد خدادادی - دانشیار، دانشگاه تربیت مدرس
صادق پرتانی - گروه مهندسی عمران دانشکده فنی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
محمدرضا توکلی محمدی
مهدی مرزبان

آرسنیک یکی از فلزات سنگین می باشد که در طبیعت به صورت کانی های سولفیدی مثل آرسنوپیریت یافت می‌شود. تقریبا تمامی ترکیبات این عنصر، به ویژه ترکیبات آلی آن، سمی اند و با از بین بردن سیستم گوارش، باعث سرطان و یا مرگ می شوند. طیف گسترده بیماری های ایجاد شده بوسیله این عنصر باعث شده است که تحقیقات قابل توجهی در زمینه میزان سمیت ترکیبات مختلف این عنصر و شناسایی منابع عمده طبیعی و انسان ساز نشر آن در طبیعت صورت بگیرد تا راهکارهای مناسبی جهت کنترل، دفع و یا جاگزینی ترکیبات مختلف مورد کاربرد آن با گزینه های جدید در نظر گرفته شود. در این راستا، پروژه ملی شناسایی منابع آلودگی فلزات سنگین شاخص، در ادامه پروژه جهانی برنامه محیط زیست سازمان ملل با حمایت سازمان حفاظت محیط زیست کشور توسط پژوهشکده محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس به انجام رسیده است. در این پروژه، نقاط و پتانسیل های آلودگی در مطالعات میدانی شناسایی شدند و در یک برنامه سه ماهه، فازهای مختلف جامد و مایع آن شامل پساب، پسماند و منابع آب و خاک مورد نمونه برداری و سنجش قرار گرفتند. سپس به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی به تحلیل اطلاعات شناسایی مناطق آلوده به آرسنیک در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان بر اساس مقایسه با استانداردهای ملی و جهانی پرداخته شده است. تعداد منابع آلودگی طبیعی و انسان ساز آرسنیک شناسایی شده در استان های مذکور به ترتیب 22 و 12 بوده است. آبگرم بستان آباد، شرکت ماهوت بافت و دپوی کیک لیچ شرکت فرآوری مواد معدنی ایران به ترتیب آلوده ترین منابع آلودگی طبیعی و انسان ساز (پسماند و پساب) آرسنیک در بین واحدهای مورد نمونه برداری بوده اند.

محیط زیست، فلزات سنگین، آرسنیک، GIS، منابع طبیعی و انسان ساز