ارزیابی عملکرد دانه لاین های امیدبخش گندم نان و شناسایی صفات اگرومورفولوژیک مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش رطوبتی آخر فصل

به منظور ارزیابی عملکرد دانه ۲۰ لاین امیدبخش گندم نان با استفاده از روش­های آماری چند متغیره، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی فقط تحت شرایط تنش رطوبتی آخر فصل در سال زراعی ۹۱ - ۱۳۹۰ انجام شد. نتایج تجزیه ­به عامل­ها نشان داد که سه عامل اول در مجموع، ۶۶ درصد از تغییرات داده­ها را توجیه ­کردند. براساس این نتایج، صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، زیست توده، وزن پدانکل و وزن ساقه، به­عنوان موثرترین صفات در افزایش عملکرد دانه بودند. هم چنین به­ترتیب لاین های ۱۷، ۱۴ و ۱۵ به­عنوان مطلوب ترین لاین­ها با عملکرد نسبی مناسب در شرایط تنش رطوبتی شناسایی شدند. تجزیه خوشه­ای به روش Ward، لاین­های مورد بررسی را در چهار گروه مجزا قرار داد، به طوری­که خوشه اول بیشتر شامل لاین های با عملکرد نسبی بالا بود. تجزیه تابع تشخیص نیز، گروه­بندی تجزیه خوشه­ای را تایید کرد. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نیز بیانگر این بود که مهم­ترین صفات تاثیرگذار بر عملکرد دانه به ترتیب شامل؛ روز تا ۵۰ درصد رسیدگی فیزیولوژیک (با رابطه منفی و اثر معکوس)، ارتفاع بوته، سطح کل برگ، شاخص برداشت و عملکرد زیست توده بودند که در مجموع ۸۶ درصد از کل تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. براساس نتایج تجزیه علیت، صفات شاخص برداشت و زیست توده بیشترین تاثیر مثبت مستقیم و صفت روز تا ۵۰ درصد رسیدگی فیزیولوژیک بیشترین تاثیر منفی غیر مستقیم را (از طریق کاهش شاخص برداشت) بر عملکرد دانه داشتند. بنابراین می­توان از این صفات، در انتخاب مستقیم یا غیر مستقیم ارقام پرمحصول گندم در شرایط تنش رطوبتی آخر فصل استفاده کرد. لاین شماره ۱۷ با طول دوره فنولوژیک کمتر و عملکرد نسبی بیشتر، به عنوان مطلوب ترین لاین تحت شرایط این آزمایش شناسایی شد.

کلیدواژه ها:

Bread Wheat ، Factor Analysis ، Cluster Analysis ، Discriminate Analysis ، Stepwise Regression ، Path Analysis ، گندم نان ، تجزیه به عامل ها ، تجزیه خوشه ای ، تجزیه تابع تشخیص ، رگرسیون گام به گام ، تجزیه مسیر