تجزیه پایداری عملکرد لاین های امید بخش گندم دوروم در مناطق گرم و خشک با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری

پایداری عملکرد یکی از مهم­ترین ویژگی های یک ژنوتیپ برای معرفی شدن به عنوان یک رقم است که باعث می­شود ارقام اصلاح شده در مناطق وسیعی سازگار باشند. به­منظور دستیابی به ژنوتیپ­های پرمحصول و سازگار گندم دوروم برای مناطق گرم و خشک کشور، آزمایشی با ۱۸ لاین امید­بخش به­همراه دو شاهد، شامل یک رقم شاهد گندم دوروم بهرنگ و یک رقم شاهد گندم نان چمران در ایستگاه­های تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی داراب، اهواز، خرم آباد و دزفول در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار و به­مدت دو سال صورت گرفت. در هر منطقه عملکرد دانه و صفات زراعی لاین­ها اندازه­گیری شدند. با توجه به آماره شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG)، که بر مبنای تمام روش­های پارامتری محاسبه شده است، به­ترتیب لاین­های DW-۹۳-۱۰، DW-۹۳-۷، DW-۹۳-۱۵، DW-۹۳-۱۶، DW-۹۳-۴ و DW-۹۳-۱۸، با بیشترین مقدار SIIG نزدیک به یک، جزء پایدارترین لاین­ها از نظر عملکرد دانه بودند. همچنین این لاین­ها کمترین فاصله را از ژنوتیپ ایده­آل (d+) و بیشترین فاصله را از ژنوتیپ غیر ایده­ال (d-) داشتند. روش SIIG بر­مبنای همه روش­های ناپارامتری نیز محاسبه شد. نتایج نشان داد لاین­های DW-۹۳-۱۸، DW-۹۳-۱۵، DW-۹۳-۱۰، DW-۹۳-۱۶، DW-۹۳-۷، DW-۹۳-۱۴، DW-۹۳-۲، DW-۹۳-۴ و DW-۹۳-۵ به­ترتیب با بیشترین مقدار، جزء پایدارترین لاین­ها از نظر عملکرد دانه بودند. در مجموع برمبنای روش­های پارامتری و ناپارامتری، لاین­های DW-۹۳-۱۰، DW-۹۳-۷، W-۹۳-۱۵، DW-۹۳-۴ و DW-۹۳-۱۸ جزء پایدارترین لاین­ها از نظر عملکرد دانه بودند و در کل، با توجه به عملکرد دانه، شاخص های کیفیت و تحمل بیماری­های مهم گندم، لاین­های DW-۹۳-۴ و DW-۹۳-۵ که برتر از شاهد بودند و همچنین لاین DW-۹۳-۱۹ که زودرس­تر از شاهد بود، نیز انتخاب شدند. این لاین­ها پس از تکثیر بذر، برای انتخاب برترین آنها در شرایط زارعین، وارد آزمایشات تحقیقی- ترویجی می­شوند.    

کلیدواژه ها:

Durum wheat ، Genotype × environment interaction ، SIIG index ، Univariate methods ، برهمکنش ژنوتیپ × محیط ، روش های تک متغیره ، شاخص SIIG ، گندم دوروم