ارزیابی تحمل سرما در تعدادی از ژنوتیپ های مختلف کلزا در مرحله گیاهچه ای و ارتباط آن با نشانگرهای ریزماهواره

سرما یکی از مهم ترین تنش های غیر زیستی است که رشد و تولید کلزا را در بسیاری از نقاط ایران تحت تاثیر قرار می دهد. به منظور شناسایی ارقام متحمل به سرما در کلزا در مرحله گیاهچه ای و ارتباط آن با نشانگرهای ریزماهواره، این پژوهش به صورت دو آزمایش جداگانه در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. در آزمایش اول ۲۴ ژنوتیپ کلزا تحت تاثیر درجه حرارت های پنج و ۲۵ (شاهد) درجه سلسیوس در مرحله گیاهچه ای قرار گرفتند. ۱۰ روز بعد از اعمال تیمارها تعدادی از ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک اندازه گیری شدند. بیشترین میزان تنوع ژنوتیپی در حالت عدم تنش (۲۵ درجه سلسیوس) و تنش (۵ درجه سلسیوس) مربوط به وزن خشک ریشه به ترتیب با مقادیر ۲۲/۶۲ و ۷۷/۶۰ بود. تجزیه خوشه ای براساس صفات اندازه گیری شده، ژنوتیپ ها را در چهار گروه قرار داد و ژنوتیپ CR۳۱۹۸ متحمل به سرما در مرحله گیاهچه ای تشخیص داده شد. این ژنوتیپ در شرایط سرما (پنج درجه سلسیوس) از نظر صفات طول ریشه (۲۵/۱۸ سانتی متر)، وزن خشک ریشه (۳/۰ گرم)، میزان سبزینگی(۷۱/۳۹ عدد اسپاد) و FV/Fm (۷۹۱۵/۰) دارای میزان بالا و از نظر نشت الکترولیتی (۰۲/۱۳ درصد) دارای کمترین مقدار بود. ژنوتیپ های متحمل به سرما در کلزا دارای بنیه و توانایی اولیه بالایی بودند. در آزمایش دوم ارتباط بین ۱۰ جفت نشانگر ریزماهواره و صفات مهم مرتبط با تنش سرما بررسی شد. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون لجستیک نشان داد که برخی نشانگرهای ریزماهواره مرتبط با ویژگی های اندازه گیری در شرایط سرما از جمله وزن خشک ساقه و ریشه و شاخص تحمل تنش سرما بودند. در این میان نشانگرهای Na۱۰-B۰۸، Na۱۲-E۰۹ و Ra۲-E۱۱ مرتبط با شاخص تحمل سرما در کلزا در مرحله گیاهچه ای بودند. در مجموع نتایج حاصل از این مطالعه می توانند برای بهبود تحمل سرما در کلزا در مرحله گیاهچه ای به کار روند.    

کلیدواژه ها:

Binary logistic analysis ، Stress tolerance index ، Stress intensity ، Chlorophyll fluorescence ، Electrolyte leakage ، تجزیه لجستیک ، شاخص تحمل به تنش ، شدت تنش ، فلورسانس کلروفیل ، نشت الکترولیت