محمد ربیعی - shahrekord university
محمود خدامباشی - shahrekord university

در این پژوهش پایداری ۱۰ ژنوتیپ لوبیا در دو محیط تنش و نرمال، سه تاریخ کاشت (۱۵ اردیبهشت، ۳۰ اردیبهشت و ۱۵ خرداد) و دو سال زراعی (۱۳۹۳ و ۱۳۹۵) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد بررسی شد. تجزیه پایداری با استفاده از برخی روش های یک متغیره و روش چندمتغیره امی (AMMI) انجام پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس روی عملکرد دانه بیانگر معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و لزوم انجام تجزیه های آماری تکمیلی برای بررسی پایداری ارقام بود. مقایسه روش های یک متغیره و چندمتغیره پایداری نشان داد که روش امی به دلیل بررسی همزمان گرافیکی ارقام و محیط ها از طریق نمودارهای بای پلات، موثرتر و کاربردی تر از روش های یک متغیره است. ژنوتیپ چیتی کاردینال با توجه به دارا بودن حداقل مقدار مولفه اول و دوم تجزیه امی و نیز مقدار حداقل پارامترهای پایداری EV۴ و SIPC۴ و همچنین متوسط عملکرد بالاتر از بقیه ارقام، به عنوان ژنوتیپ دارای پایداری عمومی معرفی می شود. رقم قرمز اختر با دارا بودن عملکرد بالا، دور از محور IPC۱ اما نزدیک محور IPC۲ قرار گرفت به همین دلیل به عنوان ژنوتیپ با پایداری خصوصی معرفی می شود. بر اساس نتایج حاصل از بای پلات، از نظر شرایط محیطی نیز سال تاثیر مستقیم و موثری بر ایجاد اثرات متقابل نداشته است. در تاریخ کاشت دوم، ژنوتیپ ها شرایط پایدارتری را نشان دادند ولی در شرایط تنش رطوبتی، پاسخ های متفاوتی مشاهده شد. به طور کلی می توان کشت ژنوتیپ چیتی کاردینال را در تاریخ کاشت دوم (۳۰ اردیبهشت) و در شرایط رطوبتی مناسب توصیه کرد.

AMMI, Biplot, Planting date, Moisture stress, Stability, امی, بای پلات, تاریخ کاشت, تنش رطوبتی, پایداری