بررسی صفات کیفی دانه، زیرواحدهای گلوتنین و روابط آنها در گندم دوروم

به منظور بررسی صفات مرتبط با کیفیت دانه و زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی زیاد (HMW) و کم (LMW)، ۱۰۴ ژنوتیپ گندم دوروم آزمایش شد. شش صفت کیفیت دانه شامل وزن حجمی، سختی دانه، گلوتن تر، گلوتن خشک، پروتئین و حجم رسوب SDS در این ژنوتیپ ها اندازه گیری گردید. تفکیک زیرواحدهای گلوتنین HMW و LMW طبق روش ژل پلی اکریلامید سدیم دودسیل سولفات (SDS- PAGE) و روی ۳۳ ژنوتیپ انجام شد. محاسبات آماری شامل ضرایب هم بستگی ساده میان صفات کیفیت دانه، تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها بر اساس صفات کیفیت دانه، تجزیه واریانس صفات کیفیت دانه بر مبنای زیرواحدهای HMW، LMW، ترکیبات زیرواحدها و کلیه زیرواحدها، و نهایتا تجزیه هم بستگی متعارف بین زیرواحدها و صفات کیفیت دانه بود. نتایج تجزیه عامل ها، دو عامل پنهانی را شناسایی نمود که جمعا ۶۵ درصد از کل تنوع داده ها را توجیه می کردند. عامل اول به نام کمیت پروتئین و عامل دوم به نام عامل کیفیت پروتئین نام گذاری شد. در تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها به چهار گروه تقسیم شدند. مقایسه میانگین صفات در گروه های به دست آمده نشان داد که ژنوتیپ های گروه های دوم و چهارم از حیث صفات مرتبط با کمیت و کیفیت پروتئین مطلوب هستند. در بررسی زیرواحدهای گلوتنین، هفت زیرواحد HMW و دو زیرواحد LMW شناسایی گردید. در مکان ژنی Glu- Al تنها آلل نول مشاهده شد. در مکان ژنی Glu- Bl زیرواحدهای ۸+۷، ۸+۶، ۱۶+۱۳ و ۲۰ دیده شدند، که هیچ کدام از نظر صفات کیفیت دانه اختلاف معنی داری با یکدیگر نشان ندادند؛ ولی زیرواحدهای ۸+۶ و ۸+۷، نسبت به زیرواحد ۲۰، حجم رسوب SDS بیشتری نشان دادند. زیرواحدهای LMW-۱ و LMW-۲ از نظر پروتئین و حجم رسوب SDS اختلاف معنی داری داشته و LMW-۱ به مقدار پروتئین زیادتر و LMW-۲ به حجم رسوب SDS بیشتر مربوط می شدند. ترکیب زیر واحدهای ۸+۷ /HMW LMW-۱ بیشترین محتوای پروتئین، و ترکیب زیرواحدهای ۸+۶ LMW-۲/ و ۸+۷ LMW-۲/ بیشترین حجم رسوب SDS را داشتند. نتایج بررسی هم بستگی های متعارف نشان داد که وجود زیرواحدهای LMW-۲ و ۸+۷ HMW و نبود LMW-۱ و ۲۰ HMW در گندم های دوروم موجب افزایش حجم رسوب SDS و کاهش پروتئین و گلوتن می شود.

کلیدواژه ها:

Durum wheat ، Grain quality ، Glutenin ، LMW ، HMW ، گندم دوروم ، کیفیت دانه ، گلوتنین ، HMW ، LMW