فایز رئیسی
اسماعیل اسدی
جهانگرد محمدی

در اکوسیستم های مرتعی، چرای مفرط باعث تغییراتی در پویایی کربن بقایای گیاهی و ماده آلی خاک می شود. هدف این پژوهش بررسی کیفیت شیمیایی بقایای سه گونه غالب مرتعی و ارتباط آن با پویایی کربن لاشبرگ تحت مدیریت های مختلف چرا و قرق در مراتع سبزکوه می باشد. این بررسی در مراتع مشجر منطقه سبزکوه (استان چهار محال و بختیاری) صورت گرفت. نمونه برداری از گیاهان مرتعی غالب شامل اگروپایرون (Agropyron intermedium)، جو پیازدار (Hordeum bulbosum) و جگن (Juncus stenophylla) از یک منطقه تحت قرق ۱۵ ساله برداشت و مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم در نمونه ها اندازه گیری شد. علاوه بر این، سرعت تجزیه لاشبرگ گونه ها پس از یک سال خواباندن تحت شرایط طبیعی تعیین گردید. مقدار متوسط نیتروژن در لاشبرگ آگرو پایرون، جگن و جو پیازدار به ترتیب ۳۷/۱، ۳۶/۱ و ۹۸/۰ در صد بود. بنابراین با در نظر گرفتن ۵۰% کربن در ماده خشک، نسبت کربن به نیتروژن (C/N) برای گونه های آگروپایرون، جگن و جو پیازدار به ترتیب ۲/۳۷،۳/۳۷ و ۱/۵۱ خواهد بود. لاشبرگ های آگروپایرون، جگن و جو پیازدار به ترتیب حاوی ۱۳/۰، ۱۲/۰ و ۲۱/۰ درصد فسفر و ۰۴/۱ ،۰۱/۱ و ۷۲/۱ در صد پتاسیم بودند. نتایج پویایی کربن نشان می دهد که اختلاف بین سرعت تجزیه لاشبرگ در منطقه چرا و منطقه قرق معنی دار نیست (۰۵/۰< p)، ولی این اختلاف بین گونه های مطالعه شده از نظر آماری بسیار معنی دار است (۰۱/۰ >p). نتایج نشان می دهند که ظاهرا روند تجزیه این بقایای گیاهی در ابتدا با نسبت C/N هم بستگی دارد ولی در خلال فرآیند تجزیه سایر خصوصیات کیفی لاشبرگ و شرایط محیطی خاک تاثیر گذار خواهند بود. بنابراین می توان چنین نتیجه گیری کرد که اثر نوع لاشبرگ گیاهی و کیفیت آن به روی تجزیه پذیری به مراتب ملموس تر از اثر چرا (قرق) است.

Range biomass, Litter decomposability, Litter quality, Protected rangelands, Heavy grazing, Sabzkouh rangelands, Chaharmahal Va Bakhtiary., توده زنده مرتع، تجزیه پذیری لاشبرگ، کیفیت لاشبرگ، قرق مرتع، چرای مفرط، سبزکوه، چهارمحال و بختیاری