تعیین تغییرات گستره جنگل های شمال کشور بین سال های ۷۳ تا ۸۰ با استفاده از تصاویر سنجنده +ETM (مطالعه موردی در جنگل های بابل)

هدف از این پژوهش تعیین تغییرات گستره جنگل های شمال کشور از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۰ به صورت کمی است. این پژوهش در سطحی معادل یک برگ نقشه ۱:۲۵۰۰۰ (حدود ۱۵۰۰۰ هکتار) در جنگل های منطقه بابل انجام گردید. نقشه جنگل مربوط به سال ۷۳ از نقشه رقومی ۱:۲۵۰۰۰ جنگل های شمال استخراج شد. برای تهیه نقشه جنگل در آخر دوره، تصویر سنجنده +ETM ماهواره لندست ۷ مربوط به تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۰ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بررسی کیفیت تصویر از نظر رادیومتری و هندسی، خطای راه راه شدگی در باند های ۲، ۴، ۵ به میزان کمتر از ۱DN± مشاهده شد که به دلیل جزیی بودن، از تصحیح آنجا صرف نظر شد. خطای جابه جایی دسته های شانزده تایی خطوط اسکن و خطای خطوط اسکن تکراری نیز در تصویر مشاهده گردید. تصحیح هندسی تصویر به روش ارتو و با استفاده از اطلاعات مداری و مدل رقومی ارتفاع به طور دقیق انجام شد. سپس تصویر ماهواره ای با روش هایی نظیر نسبت گیری طیفی، تجزیه مولفه های اصلی و تسلدکپ مورد پردازش و بارزسازی قرار گرفت. باند پانکروماتیک نیز به روش های تبدیل فضای رنگ و پاسخ طیفی، با باند های چندطیفی ادغام شد. یک نقشه واقعیت زمینی نمونه ای در ۳% سطح منطقه به روش میدانی و با استفاده از GPS تهیه شد. طبقه بندی تصویر به صورت تلفیقی (رقومی- چشمی) صورت گرفت. به این ترتیب که ابتدا یک طبقه بندی نظارت شده با طبقه بندی کننده حداکثر تشابه با استفاده از باندهای اصلی و پردازش شده انجام شد. سپس نقشه ای که بیشترین صحت را در مقایسه با نقشه واقعیت زمینی داشت (صحت کلی ۵۶/۹۴ و ضریب کاپا ۸۹/۰)، انتخاب و ساختار آن از رستر به بردار تبدیل گردید. این نقشه پس از قرارگیری روی ترکیب های رنگی مختلف از جمله تصاویر ادغام شده با باند پانکروماتیک و نیز برخی از اطلاعات کمکی، مورد تفسیر، بازبینی و ویرایش قرار گرفت. نقشه حاصل، دارای صحت کلی ۳۹/۹۶% و ضریب کاپا ۹۲۷/۰ بود. نقشه جنگل حاصل از داده های ماهواره ای با نقشه جنگل سال ۷۳ مقایسه و مشخص شد که در این دوره به میزان ۴۱۷ هکتار به مناطق جنگلی افزوده (عموما قطعات جنگل کاری شده) و ۱۱۶۸ هکتار از سطوح جنگل اولیه کاسته شده است. به این ترتیب در مجموع ۷۵۱ هکتار (معادل ۲/۸% سطح اولیه جنگل) از مساحت جنگل کاسته شده است. بر اساس نتایج این پژوهش می توان بیان داشت که با تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره ای جدید می توان نقشه های دقیق جنگل تهیه کرده و از مقایسه این نقشه ها با نقشه های جنگل موجود مربوط به سال ۷۳، تغییرات را در تمامی سطح جنگل های شمال کشور تعیین نمود.

کلیدواژه ها:

Forest map ، Change detection ، Remote sensing ، Landsat ۷ ، Image classification ، Ground-truth map. ، نقشه جنگل ، تعیین تغییرات ، سنجش از دور ، لندست ۷ ، طبقه بندی تصویر ، نقشه واقعیت زمینی