تاثیر سطح ایستابی کم عمق و شوری آب زیرزمینی بر کمک آب زیرزمینی به تبخیر و تعرق گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در گلخانه

محدودیت منابع آبی مناسب از عمده ترین تنگنا ها و مشکلات کشاورزی در ایران می باشد. با توجه به بالا بودن سطح ایستابی و شوری آب زیرزمینی در بسیاری از مناطق کشور و مقاومت نسبی گیاه گلرنگ به شوری، مطالعه در زمینه امکان استفاده این گیاه از آب زیر زمینی می تواند قدم موثری در استفاده بهینه از آب در زراعت گلرنگ باشد. در این راستا در این پژوهش تاثیر سطوح مختلف ایستابی کم عمق و شوری آب زیرزمینی بر کمک آب زیرزمینی به تبخیر و تعرق گلرنگ در شرایط دیم و آبی در یک آزمایش گلخانه ای مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارهای مورد استفاده، چهار عمق سطح ایستابی (۵۰، ۷۰، ۹۰ و ۱۲۰ سانتی متر)، دو سطح شوری آب زیرزمینی (۶/۰ و ۱۰ دسی زیمنس بر متر) و دو سطح آبیاری ( آبیاری به میزان ۷۵ درصد تبخیر از سطح آزاد آب و با دور ۵ روز، و بدون آبیاری) بودند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. برای ثابت نگه داشتن سطح ایستابی در گلدان ها دستگاهی ساخته شد که بر اساس اصول بطری ماریوت کار می کرد و میزان کمک آب زیرزمینی به تبخیر و تعرق و یا تبخیر از سطح خاک به وسیله آن قابل اندازه گیری بود. نتایج نشان داد که شوری آب زیرزمینی، شرایط آبیاری و برهمکنش شوری و شرایط آبیاری بر تبخیر و تعرق گلرنگ اثر معنی داری داشت. اثر سطح ایستابی، شوری، شرایط آبیاری، برهمکنش سطح ایستابی و شوری، برهمکنش سطح ایستابی و شرایط آبیاری، برهمکنش شوری و شرایط آبیاری و بالاخره برهمکنش سطح ایستابی، شوری و شرایط آبیاری بر میزان تبخیر از سطح خاک معنی دار بود. در تمام سطوح ایستابی تغییر شرایط از آبی به دیم باعث کاهش معنی داری در میزان تبخیر و تعرق گردید ولی در شرایط آبی و دیم میزان تبخیر و تعرق در سطوح مختلف سطح ایستابی تفاوت معنی داری نداشت. بیشترین مقدار تبخیر و تعرق (۲۵۱ سانتی متر) در سطح ایستابی ۵۰ سانتی متر با شوری ۶/۰ دسی زیمنس بر متر و در شرایط آبی و کمترین مقدار (۹/۴۳ سانتی متر) در سطح ایستابی ۹۰ سانتی متر با شوری ۱۰ دسی زیمنس بر متر و در شرایط دیم صورت گرفت. نسبت کمک آب زیرزمینی به تبخیر و تعرق در دوره اعمال تیمارها در حالت آب زیرزمینی شور بین ۹/۵۴-۵/۵۲ درصد و در شرایط آب زیرزمینی شیرین بین ۷/۸۲-۷/۸۱ درصد متغیر بود. نسبت تبخیر به تبخیر و تعرق نیز بین ۶/۵۳-۵/۴ درصد تغییر کرد. به طور کلی شوری آب زمینی باعث کاهش معنی داری در تبخیر و تعرق گیاه، تبخیر از سطح خاک، تعرق گیاه و کمک آب زیرزمینی به تبخیر و تعرق گردید.

کلیدواژه ها:

Shallow water table ، Evapotranspiration ، Safflower ، Salinity of groundwater. ، سطح ایستابی کم عمق ، تبخیر و تعرق ، گلرنگ ، شوری آب زیرزمینی