اثر دما و طول روز بر رشد رویشی و عملکرد دانه در ژنوتیپ های گلرنگ

بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف گزینش شده از توده محلی گلرنگ به دما و طول روز در قالب تاریخ کاشت های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در سال زراعی ۸۲-۱۳۸۱ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل ۴ تاریخ کاشت (۲۰/۱۲/۸۱، ۱/۲/۸۲، ۲/۳/۸۲، ۳/۴/۸۲) و فاکتور فرعی شامل ۲۰ ژنوتیپ (۱۹ ژنوتیپ انتخاب شده از توده محلی کوسه و ژنوتیپ اراک ۲۸۱۱ به عنوان شاهد) بود. تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و سبز شدن تا شروع رشد طولی ساقه با تاخیر در کاشت کاهش یافت. طول دوران شروع رشد طولی ساقه تا رویت طبق با تاخیر در کاشت تا کاشت سوم کاهش، و سپس افزایش یافت. طول دوران رویت طبق تا ۵۰ درصد گل دهی و ۵۰ درصد گل دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک با تاخیر در کاشت به ترتیب تا تاریخ کاشت سوم و دوم ابتدا کاهش و سپس افزایش یافت. تعداد روز از کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا شروع رشد طولی ساقه، شروع رشد طولی ساقه تا رویت طبق و ۵۰ درصد گل دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک تحت تاثیر ژنوتیپ واقع نشد. ژنوتیپ DP۷ بیشترین و ژنوتیپ های  C۱۱۱و  DP۲۵کمترین تعداد روز از رویت طبق تا ۵۰ درصد گل دهی را دارا بودند. همچنین اثرات متقابل تاریخ کاشت و ژنوتیپ بر طول دوره شروع رشد طولی ساقه تا رویت طبق معنی دار بود. وزن دانه در بوته با تاخیر در کاشت کاهش یافت. ژنوتیپ ISF۶۶بیشترین و رقم اراک ۲۸۱۱ کمترین وزن دانه در بوته را در چهار تاریخ کاشت داشتند. طول مراحل نموی سبز شدن تا رویت طبق در ژنوتیپ های C۱۲۸،DP۵،ISF۶۶واراک ۲۸۱۱ تحت تاثیر دمای حداکثر،در ژنوتیپDP۷تحت تاثیر توان دوم دمای حداکثر، در ژنوتیپ هایDP۱ ،DP۱۷ و  C۴۱۱۰۰تحت تاثیر توان دوم دمای حداقل و در ژنوتیپ های  ISF۲۸ ،ISF۲۲ ، DP۲۵،DP۹و  C۱۱۱تحت تاثیر طول روز واقع شد. براساس این نتایج دوره نموی سبز شدن تا رویت طبق در اکثر ژنوتیپ ها تحت تاثیر متغیرهای دمایی قرار گرفت. در تاریخ کاشت اواخر اسفند، ژنوتیپ ها حداکثر عکس العمل به دما و طول روز را نشان دادند و در تاریخ کاشت چهارم این حساسیت به حداقل میزان خود کاهش یافت. ژنوتیپ   ISF۶۶بالاترین عملکرد دانه را در تاریخ کاشت اواخر اسفند دارا بود. با استفاده از نتایج به دست آمده در این تحقیق، به نظر می رسد که زمان مناسب برای کشت ژنوتیپ های کوسه در شرایط مشابه با مطالعه حاضر، در اواخر اسفند ماه می باشد.

کلیدواژه ها:

Safflower ، Planting date ، Temperature ، Day length ، Development stage ، Yield. ، گلرنگ ، تاریخ کاشت ، دما ، طول روز ، مراحل نمو ، عملکرد