سعید گیوه چی - دانشیار دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران، ایران
سعید طاهریان - دانش آموخته مدیریت در سوانح طبیعی، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران، ایران

مخاطرات طبیعی، به عنوان چالش اساسی در جهت نیل به توسعه پایدار جوامع انسانی مطرح شده و در این راستا مدیریت سوانح به عنوان موضوعی جهانی ظهور کرده و روشی است که دولتها و یا سازمانها برای پاسخگویی به چالش های ایجاد شده در شرایط اضطراری ناشی از مخاطرات طبیعی و مشکلات غیرقابل کنترل در پیش می گیرند. در این تحقیق که به روش توصیفی- پیمایشی است، هدف ارزیابی الگو و مولفه های برنامه واکنش اضطراری در جمعیت هلال احمر بوده، که با توزیع پرسشنامه جهت شناخت این مفهوم انجام و نتایج نشان داد که کارکرد مدیریتی برنامه عملیاتی دارای بیشترین اهمیت در نزد پاسخگویان بوده و از سوی دیگر مدیریت منابع در راستای پاسخگوی نیازهای اولیه پس از وقوع مخاطره احتمالی کمترین اهمیت را داشته است؛ که این دو مولفه نوع نگاه کارکنان جمعیتهلالاحمر مورد مطالعه را بیان می کند. همچنین خروجی داده های پرسشنامه از طریق آزمون t در محیط نرم افزار SPSS نشان داد که سطح مولفه هایی همچون آمادگی سازمان، برنامه های پیشگیرانه و ... چندان در حد مطلوب نبوده و الگوی واکنش اضطراری مدون طرحریزی نگردیده است. این بدان معناست که در صورت وقوع مخاطرات طبیعی با شدت بالا نمیتوان انتظار عملکرد مطلوب از دستگاه های امدادرسان بومی همچون جمعیت هلال احمر داشت. بنابراین نیاز به تدوین یک برنامه واکنش اضطراری (EOP) با قابلیت تست کردن و بازنگری احساس میگردد؛ لذا در این تحقیق مراحل طراحی برنامه فوق با محوریت دستورالعمل مدیریت در شرایط اضطراری FEMA ۲۳۵.b استفاده شده است. در این تحقیق مشخص گردید جهت ارتقای عملکردی و پاسخگویی مناسب به حوادث و سوانح برنامه واکنش اضطراری (EOP) شامل مراحل تحلیل خطر مخاطره، توسعه برنامه، تست کردن برنامه و نگهداری و بازنگری برنامه میباشد.

مخاطرات طبیعی، مدیریت سوانح، برنامه واکنش اضطراری، جمعیت هلال احمر، دستورالعمل مدیریت در شرایط اضطراری