اعظم سپهرنژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین،ایران
محمدرضا خطیبی - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

فضاهای شهری و رفتارهای جاری در آنها تحت تاثیر عوامل و پدیده های گوناگونی شکل می گیرند که ویژگی های محیط جغرافیایی و پدیده های اقلیمی را میتوان از مهمترین آنها برشمرد. این عوامل به طور مستقیم و غیر مستقیم بر چگونگی رفتار استفاده کنندگان از فضا تاثیر می گذارد. امروزه در طی توسعه های جدید و طرح های از پیش اندیشیده شده، تفکر یکسان سازی و استاندارد سازی مدرنیستی و عدم لحاظ کردن تفاوت های اقلیمی و آب و هوایی کاملا مشهود است که نتیجه چنین رویکردهایی، عدم پاسخگویی مطلوب در راستای ارتقای کیفیت محیط زندگی انسانها می باشد. تحقیق حاضر در پی یافتن معیارها و شاخص های طراحی محلات با بهره گیری از مفاهیم جغرافیایی رفتاری و روش تحقیق آن به صورت تفسیری- تحلیلی می باشد. از آنجایی که هدف از پژوهش بررسی نقش جغرافیا بر الزامات طراحی محلات در دو اقلیم گرم و خشک و معتدل و مرطوب در مقیاسی کلی می باشد لذا پژوهشگر فارغ از بررسی های میدانی در محدوده، با استناد به اسناد کتابخانه ای و مقالات معتبر و مطالعه ادبیات پژوهش آنها به تفسیر مفاهیم اصلی پژوهش و تاثیرات و ارتباطات آنها و تحلیل و استنتاج نتایج حاصل از مطالعات انجام شده در قالب جمع بندی یافته ها می پردازد . نتایج بررسی های پژوهش، نشانگر آن است که شهرهای مختلف با اقلیم های متفاوت دارای فضاهای شهری متفاوتی می باشند که در آن، اقلیم، حکم یکی از عوامل کلیدی را در طراحی ساختمانها و فضاها داشته است. از حیث تاثیرات اقلیمی بر نحوه بروز رفتار، این ارتباط را میتوان اینگونه توضیح داد که جغرافیای شهری از منظر اقلیم بر خلق و خوی شهروندان و الگوهای رفتاری آنها تاثیرات متفاوتی میگذارد. فاکتورهای رفتاری متفاوتی چون تمایلات به درون و بیرون، صراحت گرایی و انتزاع گرایی، آرامش گرایی و یا هیجان گرایی، سطح بالای تعصبات هویتی و آزادی هویتی و غیره از ویژگی های رفتاری متاثر از اقلیم و آب و هوایی هستند. لذا در حیطه اعمال اقدامات طراحی در طراحی فضاهای شهری محلات، اعمال اقدامات متناسب با اقلیم در طراحی فضاهای محلات، موجب تشویق بیشتر مردم به حضور در فضاهای شهری و وجود مغایرت طراحی با خلق و خوی متاثر از اقلیم منجر به ناکارآمدی فضاهای شهری میشود.

محلات شهری، رفتار، جغرافیای رفتاری