معرفی و کاربرد کودهای بیولوژیک تثبیت کننده نیتروژن در تولید گیاهان دارویی

عنصر نیتروژن یکی از مهمترین عناصری است که گیاهان برای رشد و نمو به آن احتیاج دارند چرا که این عنصر در ساختمان ترکیباتی نظیر اسیدهای آمینه، کلروفیل، اسیدهای نوکلوئیک، هورمون ها و غیره به کار رفته است. خاکهای بسیاری از مزارع با کمبود این عنصر مواجه هستند و گیاهان نیز مستقیما قادر به استفاده از N۲ اتمسفری نمی باشند. با تبدیل N۲ گازی به NH۳ توسط آنزیم نیتروژناز (تثبیت بیولوژیک نیتروژن)، گیاهان قادر به استفاده از NH۳ خواهند بود . برخی از باکتری ها دارای آنزیم نیتروژناز می باشند که به آنها باکتری های تثبیت کننده نیتروژن اطلاق می شود و به سه گروه آزاد زی (مانند ازتوباکتر)، همزیست (مانند ریزوبیوم) و همیار (مانند آزوسپریلیوم) تقسیم می شوند. برخی از این باکتری ها علاوه بر تثبیت نیتروژن، از طریق تولید و ترشح هورمون های محرک رشد گیاه، سبب افزایش رشد گیاهان می گردند. کودهای بیولوژیک تثبیت کننده نیتروژن، حاوی یک یا چند گونه از این باکتری ها به تعداد انبوه ۱۰۸) عدد در هر گرم) می باشند که با نام های تجاری مختلف در کشور تولید و عرضه می گردند. این کودها را می توان بصورت بذرمال، همراه با آب آبیاری یا چال کود استفاده نمود. نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه کاربرد کودهای بیولوژیک تثبیت کننده نیتروژن در تولید گیاهان دارویی نظیر زعفران، سیاه دانه، زوفا، بادرشبو، اسفرزه و غیره حاکی از آن بود که این کودها اثر مثبت و معنی داری بر بهبود صفات کمی و کیفی این گیاهان در مقایسه با شاهد داشته اند. همچنین در برخی موارد تفاوت معنی داری بین کودهای بیولوژیک و کودهای شیمیایی از نظر اثر بر صفات مورد مطالعه وجود نداشت. باتوجه به اینکه کودهای بیولوژیک تثبیت کننده نیتروژن اثرات منفی کودهای شیمیایی (تهدید سلامتی انسان و محیط زیست و غیره) را ندارند، لذا می توانند جایگزین بسیار مناسبی برای کودهای شیمیایی نیتروژن دار در تولید گیاهان دارویی و مخصوصا در کشت ارگانیک آنها باشند.

کلیدواژه ها:

ازتوباکتر ، آزوسپریلیوم ، ترکیبات موثره ، نیتروکسین ، کشاورزی ارگانیک