بررسی دانه بندی رسوبات بادی در دامنه رو به باد و پشت به باد تپه های بارخان (مطالعه موردی: ارگ زرین)

ارگ زرین با مساحتی در حدود ۵۳۸۶۹ هکتار در جهت شمال غرب به جنوب شرق ( NW – SE) گسترده شده است و از لحاظ مورفولوژی بصورت حرف L انگلیسی بر روی نقشه جلب نظر می کند و از دیدگاه ژئومورفولوژی، مجموعه ای متشکل از انواع تپه های ماسه ای مهم در ایران به شمار می آید. بررسی ویژگی های فیزیکی رسوبات بادی از موضوعات مهم در مطالعه تپه های ماسه ای هست. یکی از ویژگی های فیزیکی، دانه بندی ذرات رسوب است که در واقع بررسی های مربوط به مورفولوژی و حرکت تپه های ماسه ای، پایه و اساس شناخت فرآیندهای بادی و مقادیر انتقال ماسه را فراهم می کند. با این وجود پژوهش های مرتبط با طبقه بندی وضعیت دانه بندی تپه های ماسه ای و همچنین قسمت های مختلف یک تپه محدود می باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی دانه بندی رسوبات بادی در دو دامنه رو باد و پشت به باد تپه های بارخان انجام شد. برای این منظور از رسوبات بادی تپه های بارخان اقدام به نمونه برداری از ۳ تپه بارخان شد. به طوری که ۱۵ نمونه از دامنه پشت به باد و ۱۵ نمونه از دامنه رو به باد بارخان از پایین ترین قسمت تپه های بارخان برداشت گردید و پس از آماده سازی داده ها، متغیرهای آماری از قبیل قطر میانگین، جورشدگی، کج شدگی و کشیدگی با استفاده از برنامه کامپیوتری GRADISTAT تجزیه و تحلیل آماره های اندازه ذرات انجام گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که متغیرهای قطر میانگین، جورشدگی، چولگی و کشیدگی بین دامنه های رو به باد و پشت به باد تپه های بارخان در سطح ۹۵ درصد با یکدیگر اختلاف معنی داری دارند. به عبارت دیگر، رسوبات دامنه های رو به باد قطر میانگین کمتر و جورشدگی بهتری نسبت به دامنه پشت به باد دارند. این امر نشان دهنده نظم و یکنواختی بیشتر رسوبات دامنه رو به باد است. در بررسی چولگی و کشیدگی دو دامنه مشاهده گردید که طرف رو به باد دارای چولگی مثبت و سمت پشت به باد داری چولگی منفی می باشد که در واقع دامنه پشت به باد درصد ذرات درشت دانه بیشتری دارد.

کلیدواژه ها:

بارخان ، دامنه رو به باد ، دامنه پشت به باد ، دانه بندی