سمیرا سرجامه - دانشجوی کارشناسی ارشد، حقوق خصوصی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی

اکراه عبارت است از فشار مادی و معنوی بر شخص تا او را وادار به انجام عمل نماید و به این جهت مکره برای آنکه از نتایج وخیم اکراه خود را برهاند تسلیم شده و انجام معامله را اختیار کند و مستفاد از مواد ۲۰۵، ۲۰۴، ۲۰۲ قانون مدنی برای تحقق آن ۳ شرط لزم است: اول آنکه اکراه به وسیله اعمالی انجام شود موثر در هر شخص با شعور باشد، دوم اگر اکراه ناشی از تهدید باشد باید در شخص تاثیر کند به عبارت دیگر هرگاه کسی که تهدید می شد بداند تهدید کننده نمی تواند عملی را که به وسیله آن تهدید نمود انجام دهد یا خود قادر است از آن جلوگیری کرده و معامله را واقع نسازد مکره شناخته نمی شود سوم آنکه تهدید با وسیله غیرقانونی باشد. (دادنامه ۲۹۲ مرجع رسیدگی شعبه هجده دادگاه تجدیدنظر استان تهران) فشار و تهدید روانی که بر اراده شخص اکراه شده وارد می شود، در صورتی عقد را غیر نافذ می کند که به ناحق باشد. زمانی که مورد تهدید فی نفسه غیرقانونی نیست. یکی از موارد این است که تهدید کننده حق انجام آنچه را که تهدید به آن می کند، دارد. مانند اقامه دعوی، تعقیب کیفری، تنظیم واخواست عدم تادیه برای سند قابل نقل و انتقال یا پایان دادن به قرارداد. چنین تهدیدی، غیر قانونی و نامشروع نیست. چرا که دادخواهی و شکایت نزد مراجع صالح قانونی، از جمله حقوق مشروع همه افراد است. اگر شخص در پی چنین تهدیدی خانه خود را بفروشد، قرارداد، کامل صحیح و معتبر است. چرا که، تهدیدی موجب عدم نفوذ معامله می شود، که به امر غیر قانونی یا نامشروع باشد؛ مانند تهدید به ضرب و جرح و قتل یا تخریب ملک، در غیر این صورت اکراه محقق خواهد شد.

اکراه، تهدید، غیرنافذ، رضایت، اضطرار