بررسی تاثیر اکسیداسیون زیستی گوگرد بر خصوصیات خاک و فراهمی عناصر در برخی از خاک های ایران

به علت شرایط اقلیمی و مواد مادری تشکیل دهنده خاک­ها، pH بیشتر خاک ­های کشاورزی ایران در محدوده قلیایی است، تحت این شرایط حلالیت بیشتر عناصر غذایی کم بوده و جذب آنها توسط گیاه تامین کننده نیاز گیاه نیست. اکسیداسیون گوگرد و تولید اسید سولفوریک یکی از راهکارهایی است که همواره مورد توجه محققین بوده است. طیف وسیعی از ریزجانداران خاکزی از جمله مهمترین آنها یعنی باکتری های جنس تیوباسیلوس قادر به اکسایش گوگرد و در نتیجه کاهش pH موضعی خاک هستند. در این پژوهش، تاثیر مصرف گوگرد و مایه تلقیح باکتری­های تیوباسیلوس بر برخی خواص شیمیایی خاک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل در مزارع تحقیقاتی استان­های فارس، خراسان رضوی، خوزستان، کرمان (کرمان و جیرفت)، کرمانشاه و قزوین انجام شد. فاکتورها شامل مصرف گوگرد (۵۰۰، ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ کیلوگرم در هکتار) به همراه تیوباسیلوس (۱۰، ۲۰ و ۴۰ کیلوگرمدر هکتار) و مصرف کود سوپر فسفات تریپل (۱۰۰درصد و ۶۵ درصد مقدار توصیه بر اساس آزمون خاک) بود. آزمون در دو حالت با و بدون حضور گیاه انجام گرفت. نتایج نشان داد که در اکثر مناطق مورد آزمایش، فسفر قابل جذب خاک در تیمار گوگردی و فسفر در مقایسه با تیمار شاهد بطور معنی­داری افزایش یافت. تغییرات pH  و نیز غلظت عناصر کم مصرف خاک اگرچه در مناطق مختلف مورد آزمایش ثبت گردید ولی این تغییرات بدلیل آهک و ظرفیت بافری بالای خاک معنی دار و قابل توجه نبود. در مجموع مصرف حدود نیم تا یک تن گوگرد عنصری به همراه  ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم مایه تلقیح تیوباسیلوس به عنوان اکسید کننده گوگرد به همراه کود سوپر فسفات تریپل، به عنوان بهترین تیمار، از نتایج این پژوهش محسوب می­شود. با توجه به نتایج این پژوهش، مصرف مقدار ۲ تن گوگرد در هکتار یا بیشتر توصیه نمی­شود، زیرا در مقایسه با سطح یک تن در هکتار، نه تنها تاثیر بیشتری بر کاهش pH و افزایش قابلیت جذب عناصر ندارد، بلکه موجب افزایش قابلیت هدایت الکتریکی نیز خواهد شد. 

کلیدواژه ها:

آهک ، آهن ، تیوباسیلوس ، روی ، فسفر