روزبه زرین کوب - استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
جمشید قهرمانی - دانشجوی دکتری تاریخ ایران باستان، دانشگاه تهران

از دوران حکومت اشکانیان، مسیحیان زیادی وارد مرزهای ایران شدند؛ زیرا بعضی از امپراتوران رومی بر ضد مسیحیان دست به پیگردهای دینی بزرگی می­زدند. مسیحیان در روزگار شاهان ساسانی نخستین، به­ویژه روزگار شاپور یکم نیز شرایط مناسبی برای پرداختن به امور دینی خود داشتند. باوجوداین، مسیحیت در سده چهارم میلادی، دین رسمی امپراتوری روم شد. از بیش از یک سده پیش در میان پژوهشگران فرضیه­ای متداول شده است مبنی بر اینکه شاپور دوم ساسانی در سده چهارم میلادی، پیگردهای دینی بزرگی را بر ضد مسیحیان به راه انداخت. شهادت­نامه­های سریانی که از سده پنجم میلادی به بعد، همانند یک سنت به این موضوع پرداختند، منابع اصلی وجود این پیگردها به شمار می آیند. از سوی دیگر، برخی از پژوهشگران با داشتن پیش­فرض وجود چنین پیگردهایی سعی داشته­اند که منابع محدود سده چهارم میلادی را نیز مطابق آن تفسیر کنند. ما در این مقاله منابع مختلف مرتبط با این موضوع، شامل منابع تاریخی سده چهارم میلادی و شهادت­نامه­های سریانی را بررسی کرده­ایم و  نشان داده­ایم که در گزارش منابع مسیحی از پیگردهای دینی شاپور دوم در سده چهارم میلادی تناقضات و تعصبات بسیاری وجود دارد که اعتبار  آنها را به­طور جدی زیر سوال می­برد. در نهایت، به این نتیجه رسیدیم که در روزگار شاپور دوم پیگرد دینی بزرگی بر ضد مسیحیت انجام نگرفت و آنها به رشد خود در شاهنشاهی ساسانی ادامه دادند.

شاپور دوم, ساسانیان, پیگردهای دینی, مسیحیان, منابع سریانی