کارکردها و حوزه اختیارات مجلس بهشت آیین (مجمع عالی رجال دربار صفوی)
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: فصلنامه پژوهش های علوم تاریخی، دوره: 11، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JHSS-11-2_012
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 252
نویسندگان
دانشجوی دکتری ایران شناسی بنیاد ایران شناسی دانشگاه شهید بهشتی
استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران
چکیده
نظام سیاسی صفویه مانند بسیاری از نظام های حکومتی خاندانی در تاریخ ایران از نوع پدرمیراثی-دیوان سالارانه به شمارمی رود؛ زیرا هم دارای وجه پدرمیراثی و هم دارای وجه دیوان سالارانه است. اگرچه در نگاه نخست، چنین نظام های سلطنتی بیش از هرچیز از نوع سلطنت مطلقه به نظرمی رسند که تمامی تصمیمات از بالاترین نقطه هرم قدرت سرچشمه می گیرد، اما به جهت وجود وجه دیوان سالارانه در آنها، گروه ها یا مجالس مشورتی نیز مجال بروز می یابند. درحقیقت گرچه در ظاهر، این هرم قدرت است که تعیین کننده همه چیز است، اما در لایه های درونی نظام تصمیم گیری، با نهادهایی تصمیم ساز روبه رو می شویم که تصمیمات از آنها سرچشمه می گیرد و پس از طی روندهای معمول تایید و تصحیح در نظام های دیوان سالاری، از ناحیه راس هرم قدرت یا صاحب منصبان عالی رتبه صادر می شود؛ ازاین رو باتوجه به بسامد فراوان به کارگیری اصطلاح «مجلس بهشت آیین» در متون تاریخی عصر صفوی و تعدد کاربرد این اصطلاح که در منابع این دوره تاریخی برای نامیدن نوع خاصی از گردهمایی های درباری به کاررفته است، به نظرمی رسد شواهد اولیه مبنی بر وجود مجلسی مشورتی یا مجمع درباری در قالب این گردهمایی وجود دارد. در این مقاله بر آنیم تا در ابتدا با کنار هم نهادن بخشی از شواهد و مستندات تاریخی، وجود نوعی از مجالس مشورتی درباری را در قالب مجلس بهشت آیین در دوره صفوی نشان دهیم و سپس با استفاده از روایت ها و گزارش های تاریخی، تصویر روشنی از جایگاه و کارکردهای آن در نظام تصمیم گیری دربار صفوی ترسیم کنیم.کلیدواژه ها
مجلس مشورتی, نظام تصمیم گیری, دربار صفوی, رجال درباری, مجلس بهشت آییناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.