مریم سروش - استادیار پژوهشی جهاد دانشگاهی فارس

        این مقاله به بررسی رابطه میان احساس مسوولیت فردی و اجتماعی، اعتماد اجتماعی و رفتارهای دیگرخواهانه در میان نوجوانان ۱۹-۱۵ ساله ساکن شیراز پرداخته است. نمونه تحقیق شامل ۳۹۱ نفر از نوجوانان بوده که به پرسشنامه پاسخ داده اند. سنجه های تحقیق پس از بررسی اعتبار صوری بر اساس آلفای کرونباخ ارزیابی پایایی شدند. مسوولیت پذیری فردی و اجتماعی به ترتیب با آلفای ۷۱/۰ و ۷۲/۰ و اعتماد اجتماعی با سه بعد صراحت و صداقت، قابل اعتماد بودن و رفتارهای مبتنی بر اعتماد، به ترتیب با آلفای ۷۲/۰، ۶/۰ و ۶/۰ اندازه گیری شده اند. نتایچ تحقیق نشان می دهد که بیش از نیمی از نوجوانان حداقل در سطح متوسط احساس مسوولیت پذیری فردی و اجتماعی داشته و در حد متوسطی نیز واجد اعتماد اجتماعی بوده اند. اکثر آنها در حد متوسطی رفتارهای دیگرخواهانه انجام می دهند، اما ۷/۱۲ درصد رفتارهای نوع دوستانه کمی انجام می دهند.   نتایج استنباطی نشان می دهد که مسوولیت پذیری فردی با اعتماد اجتماعی (۳۳۲/۰= r )، اعتماد به گروه ها (۲۶۶/۰= r ) و دیگرخواهی(۲۰۴/۰= r ) رابطه مثبت و معناداری دارد اما مسوولیت پذیری اجتماعی با اعتماد رابطه منفی معنادار (۳۰۴/۰-= (r داشته، با دیگرخواهی رابطه معناداری ندارد. متغیر اعتماد اجتماعی نیز با دیگرخواهی رابطه معناداری دارد (۲۴۴/۰= r ). نتایج تحقیق در کل نشان می دهد که اولا این سه متغیر با هم رابطه داشته و یکدیگر را تقویت می کنند. بنابراین، باید به ارتقای اعتماد عمومی در جامعه اهمیت داده شود تا رفتارهای دیگرخواهانه که ضامن ایجاد جامعه ای عادلانه است، افزایش یابد و ثانیا رواج صداقت و صراحت در روابط اجتماعی می تواند علاوه بر افزایش سرمایه اجتماعی بر میزان مسوولیت پذیری و رفتارهای مبتنی بر اعتماد کمک کند. بنابراین، باید در جهت تقویت این گونه ارزش ها کوشید.     

مسوولیت پذیری فردی, مسوولیت پذیری اجتماعی, اعتماد اجتماعی, دیگرخواهی, نوجوانان