موسی پرنیان - استادیار دانشگاه رازی
شمسی رضایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد

شاعران و سخنوران از دیر باز  برای بیان اندیشه ها، مقاصد و دست آ وردهای فکری خود، از علوم و دانش­های مختلف بشری بهره جسته اند؛ از جمله دست به دامان عناصر طبیعی و فرا طبیعی شده و از این میان، نام مکان ها و اعلام جغرافیایی یکی از منابع آفرینش هنری سخن­پردازان بوده است. شاعران و ادیبان عهدهای پیشین که ما از آنان به نام سرآمدان ادبیات کلاسیک یاد می کنیم، برای آنکه سخن خود را بیارایند و کلام ادبی بیافرینند، با بهره گیری از اعلام جغرافیایی، صور مختلف خیال را به کار گرفته اند و همواره دانش جغرافی و شناخت اقالیم، کشورها، شهرها، کوه ها، رودها و مکان های مشهور نظیر کاخ ها و اماکن زیارتی را همچون سایر علوم و معارف بشری، در سروده های خود گنجانده اند. این تصویرآفرینی با اعلام جغرافیایی، علاوه بر کمک به پیشرفت دانش جغرافیا، به فهم و درک بیشتر مخاطبان کمک می کند.این مقاله با هدف بررسی و تحلیل مضمون سازی هنری با اعلام جغرافیایی در شعر ناصرخسرو، نماینده سبک خراسانی و خاقانی، نماینده سبک عراقی، به منظور نشان دادن تحول مضمون سازی با اعلام جغرافیایی و بسامد صنایع ادبی با اعلام جغرافیایی در این دو سبک نگاشته شده است.در این پژوهش با بهره گیری از روش تجزیه و تحلیل، موضوع مورد نظر بررسی شده است و  نمونه هایی از ابیات مضمون سازی شده با اعلام جغرافیایی در شعر ناصر خسرو و خاقانی گردآوری شده و سپس به دسته بندی و مقایسه و تجزیه و تحلیل پرداخته شده است.

اعلام جغرافیایی, سبک, شگرد, ناصرخسرو و خاقانی