سید رضا آل طه - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه تهران
یاسر قزوینی حائری - استادیار تاریخ دانشگاه تهران

تجارت خلیج فارس در تمام ادوار تاریخی به علت شرایط خاص جغرافیایی، اقلیمی، طبیعی همواره در جریان بوده است. ولی عدم وجود آمار کامل و مطمئن قبل از دوره ناصری هرگونه گمانه زنی در مورد جایگاه بنادر خلیج فارس در تجارت ایران را با مشکل مواجه می کند. وجود آمار نمایندگی های مقیم حکومت هند بریتانیا که در خلال دوره ناصری ثبت گردیده است، امکان مطالعه جزئیات تجارت بنادر خلیج فارس را مهیا می کند. مطمئنا انتشار چنین آماری توانایی بررسی عوامل موثر بر تجارت جنوب ایران را به دست خواهد داد. با توجه به اینکه عمده محصولات تجاری در دوره قاجار مربوط به محصولات کشاورزی می باشد، بر همین اساس رویدادها و بلایای طبیعی که در عمل آوری محصولات کشاورزی دخیل هستند به عنوان یکی از عوامل موثر بر تجارت ایران مطرح می شود. وجود آمار های نمایندگی مقیم امکان بررسی تاثیر رویدادهای طبیعی بر تجارت جنوب ایران را ممکن می سازد. بر همین اساس پژوهش حاضر سعی در بررسی تاثیر عوامل طبیعی بر تجارت بنادر ایرانی در خلیج فارس بر اساس گزارش ها و آمار نمایندگی مقیم را دارد. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از آمارهای کمی، تحلیلی کیفی از میزان تاثیر رویدادهای طبیعی بر واردات و صادرات جنوب ایران ارائه نماید. نتیجه ای که پژوهش به آن دست یافته است نشان می دهد که رویدادهای طبیعی مخصوصا کمبود بارش تاثیر قابل توجهی در تجارت جنوب ایران داشته است.

تجارت حکومت هند بریتانیا, آمار نمایندگی مقیم, قحطی, رویدادهای طبیعی, گرانی گندم, تجارت جنوب ایران, تجارت بنادر خلیج فارس