بنای سرخه دیزه ناودار: ایوان عظیم ماذروستان در امتداد شاهراه خراسان بزرگ

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 423

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JHSS-12-4_004

تاریخ نمایه سازی: 26 اردیبهشت 1400

چکیده مقاله:

از قرن سوم تا هفتم هجری، برخی جغرافی­دانان قرون نخستین و میانی دوره اسلامی در تالیفات خود از یک جای­نام با عناوین نزدیک به هم چون ماذرواستان، ماذروستان و مای­ذرواستان یاد کرده­اند که جملگی به یک مکان یا محدوده جغرافیایی واقع در امتداد راه خراسان بزرگ اشاره دارند. پژوهشگران مختلف برای مکان­یابی ماذروستان، گزینه­های متفاوتی چون، طاق گرا، قلعه یزدگرد، بنای سرخه­دیزه، مسیر گیلان­غرب و دشت ایوان­غرب پیشنهاد کرده­اند. از­این­رو این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که جای­نام ماذروستان در متون دوره اسلامی با کدام منطقه یا محوطه باستانی قابل انطباق است. نگارندگان به­استناد چند سرنخ مهم تاریخی و جغرافیایی که شواهد باستان­شناسی و زبان­شناسی نیز از آن حمایت می­کند، موقعیت جای­نام مذکور را در منطقه جنگلی «ناودار» شهرستان دالاهو، در غرب استان کرمانشاه مکان­یابی می­کنند. نگارندگان معتقدند که نام قدیمی این مکان (ماذروستان)، احتمالا ریشه در نام سرزمین ماد (مای) دارد، و یا همچون نام امروزی این منطقه (ناودار= میان درختستان)، ریشه در مهمترین شاخصه طبیعی این منطقه دارد که عبارت است از وجود پوشش متراکمی از جنگل مازو (بلوط)، که سراسر منطقه موردبحث را فراگرفته است. همچنین نگارندگان معتقدند که کاخ یا ایوان ماذروستان که در متون دوره اسلامی به بهرام گور منسوب است، با بنای سرخه­دیزه کنونی که در حد میانه منطقه ناودار واقع شده، قابل انطباق است و نام سرخه­دیزه (سرخ­دژ) نیز احتمالا به حکایات و روایات کهن ایرانی چون هفت­پیکر نظامی، ارتباط دارد که بر اساس آن بهرام گور کاخی سرخ­رنگ برای یکی از همسران خود برپا کرد.

نویسندگان

ایرج رضائی

دانش آموخته دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران

سجاد علی بیگی

استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه رازی، کرمانشاه

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابعابن خرداذبه، ابی­القاسم عبیدالله بن عبدالله، المسالک و الممالک، لیدن، ...
  • ابن­خلدون، عبد­الرحمان بن محمد، مقدمه ابن­خلدون، ترجمه محمد پروین ...
  • ابن­رسته، ابی­علی احمد بن عمر، الاعلاق النفیسه، ترجمه حسین قره­چانلو، ...
  • ابودلف. مسعر بن المهلهل الخزرجی­الینبوعی، سفرنامه ابودلف در ایران، با ...
  • الادریسی. محمد بن محمد بن عبد­الله بن ادریس الحمودی­الحسینی­الشریف، نزهه ...
  • بایندر، سر هنری، سفرنامه سر هنری بایندر، کردستان، بین­النهرین و ...
  • البغدادی، صفی­الدین عبدالمومن بن عبدالحق، مراصد الاطلاع علی اسماء الامکنه ...
  • بیگ­محمدپور، مهدی، گزارش بررسی باستان­شناختی دشت­های اسلام­آباد، کرند و حسن­آباد، ...
  • جعفری­زاده، مسلم، «مطالعه و تحلیل هنر و صنعت شیشه­گری دوره ...
  • جلیلیان، عباس، فرهنگ باشور، کردی-کردی- فارسی، تهران، پرسمان، ۱۳۸۵ ...
  • جناب، میرسید­علی، کتاب الاصفهان، طهران: نمره ۵۲۸ وزارت معارف و ...
  • چریکف، سیاحتامه مسیو چریکف، ترجمه آبکار مسیحی، به کوشش علی­اصغر ...
  • حموی، شهاب الدین ابی عبدالله یاقوت بن عبدالله البغدادی معجم ...
  • دهخدا، علی­اکبر، لغتنامه، زیر نظر محمد معین، تهران، دانشگاه تهران، ...
  • دهلوی، امیرخسرو، هشت بهشت، با تصحیح و مقدمه جعفر افتخار، ...
  • رضائی، ایرج، «از «خلمان» تا «الون»: سرگذشت چهار هزار ساله ...
  • زارعی، محمدابراهیم، منصوری، پیمان و منصوری، سعید، «مکان­یابی مراکز ایالت­های ...
  • صالح­وند، نوید، شیشه و شیشه­گری (ظروف شیشه­ای دوره اشکانی، مجموعه ...
  • علیزاده گیلان، علی­اکبر، تاریخ و جغرافیای تاریخی گیلان­غرب، کرمانشاه، ...
  • غلامی، صبا، موسوی حاجی، سیدرسول، «بنای سرخه دیزه، قلعه­ای ساسانی ...
  • قدامـه، بن جعفر ابوالفرج کاتب البغدادی، الخراج، ویلیه، لیدن، بریل، ...
  • قزوینی، زکریا بن محمد بن محمود، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت، ...
  • کامبخش­فرد، سیف­الله، «بنای سنگی طاق گرا»، فرهنگ معماری ایران، ش ...
  • ، کاوش­ها و پژوهش­های باستان­شناسی و احیاء معماری معبد آناهیتای ...
  • کبیری، احمد، «نویافته­های باستان­شناسی در بنای تاریخی معبد آناهیتای کنگاور»، ...
  • گلزاری، مسعود و محمد­حسن جلیلی، کرمانشاهان باستان، تهران، چاپخانه وزارت ...
  • لسترینج، گای، جغرافیای تاریخی سرزمین­های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، ...
  • المقدسی، ابوعبدالله احمد بن محمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، طبع فی ...
  • مکنزی، د.ن، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمه مهشید میرفخرایی، تهران، ...
  • مهرنیا، محمد، طاهرنژاد ستاری، مصطفی اسدی و ایرج مهرگان، «معرفی ...
  • مهریار، محمد و احمد کبیری، ادامه کنکاش­ها در معبد آناهیتا ...
  • ناصرالدین ­شاه قاجار، سفرنامه ناصرالدین شاه، بخط میرزا رضا کلهر، ...
  • نظامی گنجوی، هفت پیکر، ویرایش جی، ریپکا، استانبول، دولت، ۱۹۳۴ ...
  • هژبری، علی، بررسی و شناسایی باستان­شناختی شهرستان دالاهو (دهستان­های حومه، ...
  • هه­ژار، عبدالرحمن شرفکندی، فرهنگ کردی فارسی، تهران، سروش، ۱۳۷۶ ...
  • Alibaigi, S., Niknami, K., and Sh. Khosravi,“The Location of Parthian ...
  • Calmeyer, P., Die Landschaft Kambadēnē, in Bisutun: Ausgrabungen und froschngen ...
  • Floor, Willem, “Weights and Measures in Qajar Iran”, Studia Iranica, ...
  • Frayne, D.R., “The Zagros Campaigns of Sulgi and Amar-Suena”: in ...
  • Henricksom, E. F., “The early development of Pastoralism in the ...
  • Herzfeld, E., ۱۹۰۷. “Eine Reise durch Lūristān, Arabistān und Fārs”, ...
  • Isidore of Charax, Parthian Stations, the Greek text with a ...
  • Jones, J.F., Narrative of a Journey through parts of Persia ...
  • Keall, E. J., “Qal'eh-i Yazdigird: A Sasanian Palace Stronghold in ...
  • ., “Islam’s Debt to Parthian art”, Archaeologia Iranica et Orientalis ...
  • ., “One man’s made is another man’s Persian; one man’s ...
  • Layard AH., Early adventures in Persia, Susiana and Babylonia: including ...
  • Levine, L.D., "Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros I", Iran, ...
  • Madjidzadeh, Y., “Lapis Lazuli and the Great Khorasan Road”, Paléorient ...
  • Potts, D.T., “Elamite Karintaš and Avestan Kvirinta: Notes on the ...
  • ., “On Cultural Boundaries and Languages in Western Iran: TheCase ...
  • Rawlinson, M., “Notes on a March from Zohab, at the ...
  • Schippmann, K., “Hinweise und Anmerkungen zu einigen sasanidischen Monumenten”, Iran ...
  • نمایش کامل مراجع