عیسی سلگی - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر
محمد ملک محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر
فوزیه بیگ محمدی - دانشجوی دکتری آلودگی محیط زیست ، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر

در بحران کنونی آب، استفاده از چشمه ها در بسیاری از مناطق به بشر کمک کرده است. کاربرد شاخص ها و روش های آماری اطلاعات مفیدی در راستای درک کیفیت آب و برنامه ریزی برای مدیریت درست آن، ارائه می دهد. زمانی که منابع آب علاوه بر استفاده متعارف ویژگی های منحصر به فردی دارند؛ از جمله رودخانه، چشمه های آبگرم و چشمه قیر دهلران، این موضوع اهمیت بیشتری می یابد. در این مطالعه، ۲۸ نمونه از آب چشمه های آبگرم، ۴ نمونه از آب رودخانه و ۴ نمونه از آب چشمه قیر برداشت شدند. پارامترهای مورد اندازه گیری دما، pH، EC، سدیم، پتاسیم و نیترات بودند. آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه و تی تک نمونه ای به ترتیب برای مقایسه سه منطقه با هم و مقایسه با استاندارد WHO و استاندارد ملی ایران بکار گرفته شدند. همچنین برای طبقه بندی کیفیت آب از شاخص های ویلکاکس، WQI و INWQS استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، آب چشمه قیر از نظر تمام پارامترها با دو منطقه دیگر دارای تفاوت معنی دار آماری بود و همه پارامترها در سه منطقه دارای اختلاف معنی داری آماری با استاندارد WHO و استاندارد ملی ایران و کمتر از آن بودند. بر اساس شاخص ویلکاکس همه نمونه ها نامناسب برای آبیاری؛ بر اساس شاخص WQI دارای کیفیت عالی و بر اساس INWQS از نظر pH برای آبزی پروری گونه های حساس تصفیه نیاز ندارند و از نظر نیترات تنها برای آبیاری مناسب هستند. با توجه به مدیریت و حفاظت منطقه به عنوان آثار طبیعی ملی، به نظر می رسد که نقش عوامل طبیعی از جمله زمین شناسی و وقوع سیلاب در ترکیب شیمیایی منابع آب بسیار مهم تر باشد و در مجموع بر اساس نتایج روش های به کار رفته بجز ویلکاکس، کیفیت آب مناسب ارزیابی شد. با این وجود با توجه به استفاده بهداشتی درمانی از چشمه های آبگرم و احتمال احداث امکانات رفاهی برای گردشگران نباید از نقش عوامل انسانی بر کیفیت منابع آب منطقه غافل شد.

چشمه قیر, آثار طبیعی ملی دهلران, شاخص های کیفیت آب, نیترات